De Joodse bevolking van Heemstede bestond voor de Tweede Wereldoorlog uit zo’n 300 zielen. De meeste waren hier in de jaren twintig en dertig komen wonen, enkele waren vluchtelingen uit nazi-Duitsland. Voor de jaren twintig woonden er nauwelijks Joden in Heemstede, in 1852 wordt er 1 vermeld in het Nederlandsch-Israëlitisch Jaarboek. Er werden minstens 162 Joodse Heemstedenaren tijdens de bezetting vermoord. Tegelijkertijd waren er in Heemstede onderduiklocaties.
Achterweg 5 – Meer en Bosch
Het buiten Meer en Bosch werd vanaf 1882 door de Christelijke Vereniging voor de Verpleging van Lijders aan de vallende ziekte ingericht als centrum voor de huisvesting van epilepsiepatiënten. In 1883 werden de eerste de groep van acht jongens hier gehuisvest. In 1919 werden daar, op verzoek van de directeur, vier patiënten van matzes voorzien.
Berkenrodestraat 8 – Laura Oppenheimer – Samuel
Op 27 september 1919 overleed Laura Oppenheimer – Samuel (Hannover, 1862) hier. Zij was gehuwd met Salomon Oppenheimer (9 november 1847 – Heemstede, 31 december 1911).
Berkenrodestraat 34 – Bertha Anna Chapon
Bertha Anna Chapon (Heemstede, – Birkenau, ) werd hier geboren. Ze was een dochter van Barend Chapon (Amsterdam, – Bloemendaal, ) en Mietje Zilverberg (Coevorden, – Birkenau,
Franz Schubertlaan 71 – gezin Van den Bergh – Elias.
In Het Joodsche Weekblad van 14 november 1941 plaatst mevrouw Ellen Alice van den Bergh – Elias (Teteringen, – Amsterdam, ) nevenstaande advertentie. Ellen was gehuwd met Jacob van den Bergh (Nijmegen,
Heerenweg 8 – Albert Sally Berg
Eén van de twee ondernemers van Hirsch & Cie op het Leidseplein in Amsterdam had een buiten in Heemstede. Daar overleed hij op 18 juni 1924. Verder was hij de oprichter van de Berg-stichting.
Hendrik de Keyserlaan 4 – Emilius Lievenboom
Emilius Lievenboom (Borne, – Heemstede, ) overleed op dit adres.
Irislaan 1 – Judith Neeter
Op 10 april 1937 werd in het Joles Ziekenhuis te Haarlem Judith Neeter geboren. Judith was een dochter van Esther Vega (Amsterdam, – Sobibor,
Jan van Gooyenstraat 18 – gezin Brilleslijper
Op 2 december 1933 overleed hier mevrouw Aleida Hendrika Brilleslijper – Kok (Amsterdam, 13 augustus 1891). Zij was gehuwd met Michel Brilleslijper.
Johannes Bosboomlaan 12 – mevrouw Hamburger
Mevrouw Hamburger zocht via een advertentie in Het Joodsche Weekblad van 9 mei 1941 een meisje voor dag en nacht. Mevrouw Hamburger was Jetje Hamburger – Van Os (Rotterdam, 13 maart 1903) die gehuwd was met David Abraham Hamburger (Rotterdam, 13 juni 1904) van de Zinkpletterij Hamburger. Zij hadden vier kinderen, Alfred, Flore Celina (Heemstede, – Auschwitz, ), Celina Henriëtte en Joop. Op Flore Celina na overleefde het gezin de Sjoa.
Laan van Rozenburg 11 – Judith Veerman – Katan
Judith Veerman – Katan (Vlaardingen, ) overleed hier op 13 augustus 1940 in de ouderdom van 63 jaar. Zij was de echtgenote van Juda Veerman (1877-1951).
Paulus Buyslaan 15 – zusters Van Leer
In Het Joodsche Weekblad van 23 januari 1915 werd er een dagmeisje of werkster gevraagd op dit adres. Hier woonden Rozetta Johanna Hartog – van Leer (Assen, – Sobibor, ) en haar zus Theodora van Leer (Assen, – Sobibor, ).
Pieter Aertzlaan 2 – tandarts G. H. Onstein
Op 19 september 1932 werd hier de praktijk van tandarts Onstein voortgezet na zijn verhuizing. De annonce werd geplaatst in het Centraal Blad voor Israëlieten in Nederland van 23 september 1932.
Pieter de Hoochstraat 1 – Mr. I. L. Hamburg
In 1934 woonde hier het gezin Hamburg. Isidore Lodewijk Hamburg was de penningmeester van het Comité voor Immigratie en Opleiding van kinderen in Palestina. Het gezin woonde later in Aerdenhout op de Clematislaan 6.
Spaarnelaan 25 – J. Chapon
J. Chapon was in 1941 voor Heemstede het contactadres voor de Joodsche Raad, afdeling Reis- en Verhuisvergunningen. Vermoedelijk was dit telefoniste Jenny Chapon (Amsterdam, – Auschwitz, ), dochter van Mietje Zilverberg (Coevorden, – Birkenau,
Weissenbruchweg 16 – tandarts Fraenkel
In oktober 1939 vestigde tandarts E. Fraenkel zich op dit adres. Emil Fraenkel (Amsterdam, 25 november 1887) was een zoon van Levij Fraenkel en Pattij Philip. Hij huwde op 10 september 1913 met johanna Dorothea Haagedoorn (Amsterdam, 1 januari 1893). Dit huwelijk eindigde op 20 september 1932 in een echtscheiding. Op 3 oktober 1932 hertrouwde Emil met Carolina Hendrika Haagedoorn (Amsterdam, 10 maart 1910). In april 1940 werd Emil uitgeschreven naar Brussel en op 19 maart 1947 werd hij ingeschreven op de Jan van Galenstraat 201-3 in Amsterdam.
Emil Fraenkel was in 1927 een van de drie Joodse leden van de gemeenteraad in Zandvoort. Hij zat er voor de Volkspartij in de raad.
bron:
Chapon, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 26-07-1918, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 09-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859689:mpeg21:p007.
Meer en Bosch, Comité tot Steun op het Israelietische Paaschfeest 5679.. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 12-09-1919, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 09-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859748:mpeg21:p009.
Oppenheimer – Samuel, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 03-10-1919, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 09-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859751:mpeg21:p006.
Endenhoutstraat, HAARLEM. Men meldt ons:. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 27-05-1921, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 09-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860157:mpeg21:p006.
Albert Sally Berg, Noordhollands Archief, 1924, aktenummer 74.
Onstein, Advertentie. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 23-09-1932, p. 11. Geraadpleegd op Delpher op 10-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000586082:mpeg21:p00011.
Alijda Kok, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2430.
Alijda Kok, Familiebericht. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 05-01-1934, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 10-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000581045:mpeg21:p00008.
Comité voor immigratie en opleiding van kinderen in Palestina. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 16-03-1934, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 10-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874829:mpeg21:p002.
Isidore Lodewijk Hamburg, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 308.
Judith Neeter, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 16-04-1937, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 10-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871393:mpeg21:p006.
Fraenkel; Dr. T. G. van der Linden, Joods Zandvoort, kroniek van een pioniersgeschiedenis (1880 – 1043), (Utrecht 2014) 93.
Judith Veerman – Katan, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 16-08-1940, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 10-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858245:mpeg21:p003.
Emilius Lievenboom, Familiebericht. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 11-04-1941, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 10-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318150:mpeg21:p009.
Hamburger, Advertentie. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 09-05-1941, p. 11. Geraadpleegd op Delpher op 10-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318154:mpeg21:p011.
Van den Bergh – Elias, Advertentie. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 14-11-1941, p. 10. Geraadpleegd op Delpher op 10-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318181:mpeg21:p010.
Chapon, Bureau Haarlem van den Joodschen Raad Afd. Reis- en Verhuis vergunningen. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 28-11-1941, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 10-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318183:mpeg21:p001.
Van Leer, Advertentie. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 23-01-1942, p. 11. Geraadpleegd op Delpher op 10-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318302:mpeg21:p011.
Nederlandsch-Israelietisch jaarboekje voor 1852. Geraadpleegd op Delpher op 10-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005694002:00001.
Leuvenberg, De joodsche wachter. 12 april 1935. Geraadpleegd op Delpher op 10-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005445067:00001.
illustraties:
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Herenweg, Heemstede. Links villa Stella Duce, Herenweg 142. Stomps, Benjamin Wilhelmus (1856-1904). ca. 1898. 010162000187.
Onstein, Advertentie. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 23-09-1932, p. 11. Geraadpleegd op Delpher op 10-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000586082:mpeg21:p00011.
Judith Neeter, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 16-04-1937, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 10-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871393:mpeg21:p006.
Van den Bergh – Elias, Advertentie. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 14-11-1941, p. 10. Geraadpleegd op Delpher op 10-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318181:mpeg21:p010.
Leuvenberg, De joodsche wachter. 12 april 1935. Geraadpleegd op Delpher op 10-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005445067:00001.
gepubliceerd:
10 september 2023
laatst bijgewerkt:
10 september 2023