Hartog Polak (Amsterdam, 29 juli 1866 – Auschwitz, 26 januari 1943) was behanger en stoffeerder van beroep en hij trouwde in 1888 met Vrouwtje Zwaaf (Amsterdam, 24 mei 1865 – Amsterdam, 1910). Vrouwtje en Hartog hadden een groot gezin met elf kinderen, te weten:
Rachel (Amsterdam, 21 februari 1889 – Sobibor, 28 mei 1943). Rachel trouwde met Simon Rooselaar (Amsterdam, 23 juli 1888 – Auschwitz, 22 oktober 1942) en zij hadden drie kinderen, een van hen overleefde de oorlog,
Sophia (Amsterdam, 17 maart 1892 – Auschwitz, 30 september 1942). Sophia trouwde met Meijer Wagenhuis (Amsterdam, 27 juni 1895 – Auschwitz, 30 september 1942). Zij hadden drie zoons die de oorlog niet overleefden,
Benjamin (Amsterdam, 7 juli 1893 – Sobibor, 16 april 1943). Benjamin trouwde met Kaatje Meents (Amsterdam, 4 oktober 1892 – Sobibor, 16 april 1943). Zij hadden twee zoons die de oorlog niet overleefden,
Israël (Amsterdam, 28 oktober 1894 – Auschwitz, 17 september 1943). Israël trouwde met Jansje Meents. Zij hadden een dochter die de oorlog niet overleefde,
Abraham (Amsterdam, 18 januari 1896 – Auschwitz, 24 september 1943). Abraham was gehuwd met Grietje Speijer (Amsterdam, 21 september 1899 – Auschwitz, 24 september 1943). Zij hadden een zoon die de sjoah niet overleefde,
Betje (Amsterdam, 14 september 1897 – Sobibor, 2 april 1943). Betje trouwde met Hartog Platvoet (Amsterdam, 23 november 1896) Elizabeth en Hartog Platvoet hadden vijf kinderen, waarvan er vier de oorlog niet overleefden,
Engelina (Amsterdam, 10 februari 1899 – Amsterdam, 22 januari 1900),
Hadassa (Amsterdam, 10 juni 1901 – Auschwitz, 31 januari 1944). Hadassa trouwde met Israël Gans (Amsterdam, 8 februari 1897 – Sobibor, 13 maart 1943). Zij scheidden in 1936. Israël en Hadassa hadden twee dochters die de oorlog niet overleefden,
Samuel (Amsterdam, 13 september 1902 – Amsterdam, 2 november 1902),
Jacob (Amsterdam, 19 maart 1905 – Auschwitz, 28 februari 1943). Jacob trouwde met Sara Aardewerk (Amsterdam, 1 juli 1904 – Auschwitz, 29 oktober 1942). Zij hadden twee kinderen, één overleefde de oorlog,
Helena (Amsterdam, 11 augustus 1906 – Sobibor, 11 juni 1943). Helena trouwde met Gerard Loeza (Amsterdam, 13 januari 1905 – Auschwitz, 31 januari 1944). Zij hadden twee kinderen die de oorlog niet overleefden.
Van dit grote gezin van Hartog, twee ouders en elf kinderen, was er na 31 januari 1944 niemand meer in leven. Slechts drie kleinkinderen van Hartog en Vrouwtje overleefden de sjoah.
Hartog liet in 1928 op de Valkenburgerstraat 14 een pand bouwen en werkte in dit pand samen met een van zijn zoons (vermoedelijk Jacob). Het pand had bij de bouw vooral de bestemming van werk- en opslagplaats, wat de reden is van de deuren op de 1e en 2e verdieping. 
Het pand werd gebouwd nadat het vorige pand op deze locatie, de tapperij en slijterij van D. Borstel, in 1928 was ingestort.
Hoewel het een bedrijfspand was, hebben leden van de familie Polak er ook gewoond.
In de oorlog, tot 1943, woonde Hartog op de Plantage Parklaan 6boven, in het rusthuis “Van Zweden”. Hartog werd vermoord in Auschwitz op 26 januari 1943, 76 jaar oud.
Inmiddels is het pand op Valkenburgerstraat 16 in 2017 afgebroken. In eerste instantie was het plan om op die locatie een appartementencomplex te bouwen, maar inmiddels is er besloten dat er een hotel komt. Hoewel de afbraak van het pand het verlies van Joods Erfgoed inhoudt, was de toestand van het pand zo slecht dat deze afbraak niet te vermijden bleek. Maar de eerste steen, die kon gered worden en om dat voor elkaar te krijgen is er al een aantal jaren hieraan gewerkt. Een overzicht:
27 juni 2008:
Er is contact opgenomen met NwA Architecten over de eerste steen. Daar was men niet afkerig van het idee om deze steen te verwijderen en een nieuwe bestemming te geven. Het Joods Historisch Museum is op de hoogte gesteld, doch zag geen mogelijkheid om deze steen in de collectie op te nemen.
Er is contact met familie van Hartog Polak, en samen met hen wordt een bestemming gezocht voor de eerste steen.
Een deel van de informatie hierboven is afkomstig van de familie van Hartog Polak.
Update 28 augustus 2008
De kleindochter van de kleindochter van Hartog Polak en joodsamsterdam.nl hebben contact gelegd met de architect, om te kijken wat er mogelijk is met de steen.
Update november 2008
Er is overleg geweest met de architect en aannemer en de locatie van de herplaatsing van de steen is bepaald. De sloop van het pand is nog niet begonnen.
Update voorjaar 2009
Ondanks de recessie staat er een groot bord op het pand waarop de bouw wordt aangekondigd en de verkoop van de te bouwen appartementen is gestart.
Update 15 december 2013
Het grote bord is verwijderd en er zijn nog geen aanstalten om dit pand te slopen.
Update 31 maart 2015
Nu de crisis grotendeels voorbij is zijn de plannen voor het appartementencomplex uit de kast gehaald. De steen is inmiddels vakkundig verwijderd uit het pand, om gerestaureerd te worden en later herplaatst te worden. Het pand Valkenburgerstraat 14 wordt binnenkort afgebroken.
Update 2017
Het pand is afgebroken, de steen is ter restauratie met zorg verwijderd en de bouw van het nieuwe pand is begonnen.
Update 15 februari 2018
De bestemming van het pand is gewijzigd, het wordt een hotel. De website van Holiday Inn Express leert dat dit hotel onder de naam Holiday Inn Express City Hall zal gaan opereren.
Update 22 februari 2018
De aannemer die de bouw van dit pand verzorgd heeft, ondanks meerdere verzoeken van zowel nakomelingen van Hartog Polak als van deze website, besloten de steen niet te herplaatsen. We treden nu in overleg met toekomstige exploitant van het gebouw.
Update april 2018
De directie van Holiday Inn Express City Hall staat welwillend tegenover de herplaatsing. Er wordt gezocht naar een locatie binnen het hotel.
Update september 2018
Er is een locatie gevonden en de steen is overgebracht naar het hotel.
4 november 2018
Ruim tien jaar is er door de nabestaanden en www.joodsamsterdam.nl gewerkt aan het herplaatsen van de steen. Dat is gelukt, en daarmee zijn er drie tastbare herinneringen van de overwegend Joodse Valkenburgerstraat te vinden. De ceremonie rond de her-onthulling van de steen op 4 november 2018 is hier te na te lezen.
bron:
Stadsarchief Amsterdam, archiefkaart Hartog Polak,
“Advertentie Borstel”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 21-09-1892. Geraadpleegd op Delpher op 11-02-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858577:mpeg21:a0026
informatie M Hautman, achterachterkleindochter Hartog Polak
met dank aan Sylvia en Gerrie Veffer
illustratie:
rechtsboven nico swaager, 30er jaren.
andere foto’s © joodsamsterdam.nl
Laatst bijgewerkt:
26 september 2019