Hij was voorzitter van het college van regenten van het Portugees Israëlietisch Jongensweeshuis ‘Megadle Jethomiem’ aan de Amstel / Zwanenburgstraat. Wat is er nog meer terug te vinden over Gustaf Sigismund Gompen (Arnhem, 12 mei 1847 – Amsterdam, 28 december 1911)?
Gustaf huwde met Florence Henrica Coopman (Eijsden, 16 maart 1854 – Amsterdam, 21 mei 1912) en zij kregen vijf kinderen; Leonard Sigismund (Amsterdam, – Bergen-Belsen, ), Henri André (Amsterdam, 26 september 1879), Max Gustaaf (Amsterdam, – Auschwitz, ), Jenny Sophie (Amsterdam, 21 december 1882) en Siegfried Eduard (Amsterdam, – Bergen-Belsen, ). Het gezin woonde onder andere op het Damrak 88 en Westeinde 16hs.
Het huis op het Damrak was een pand waar veel leden van de familie gewoond hebben. Rond 1875 had L. S. Gompen er zijn zaak in lederwaren. Waarschijnlijk betrof dit Levie Sigismund Gompen (Keulen, 5 april 1805 – Arnhem, 22 september 1878), de vader van Gustaf, en vermoedelijk gaf hij alleen zijn naam aan de onderneming, in 1875 was hij al zeventig jaar oud. De handelsonderneming L. S. Gompen was in 1828 in Amsterdam opgericht, en in 1864 werd er een filiaal in Waalwijk opgericht.
In 1894 werd er nog steeds geadverteerd vanaf dit adres met leder en linnen, het was toen G. Gompen die de onderneming daar leidde op de locatie aan het Damrak – waarschijnlijk Max Gustaaf. Toen Max Gustaaf in 1906 naar het Westeinde verhuisde bleven de kantoren en magazijnen van de onderneming op het Damrak gevestigd.
Gustaf Sigismund zette zich in voor vele Joodse instellingen en besturen in de stad en daarbuiten. Hij was (onder andere) bestuurder van Hulp voor Minvermoogende Weezen, van het Centraal Israëlitisch Krankzinnigengesticht te Apeldoorn (Apeldoornsche Bosch), lid van de Commissie voor Toezicht Centraal Israëlitisch Weeshuis te Utrecht en president van het Nederlandsch Israëlitisch Jongensweeshuis Megadle Jethomiem te Amsterdam. Hij bepaalde dat na zijn dood het Gustaaf Sigmund Gompen-fonds voor het Nederlandsch Israëlitisch Jongensweeshuis werd gesticht. Dat fonds was voor de opleiding van een wees voor den handel.
Maar ook zijn broer Leonard Sigismund was actief voor Joodse instellingen. In 1900 zat hij in het bestuur van de propagandacommissie van de bewaarschool voor Nederlandsch Israëlitische Minvermoogenden op de Rapenburgerstraat. Deze organisatie organiseerde in dat jaar een loterij.
Inmiddels heette de onderneming de N. V. Chroomlederfabriek De Amstel en was nog steeds een onderneming van de familie en gevestigd op Damrak 88. Tijdens de oorlog, in augustus 1941, werd de onderneming geplaatst onder Verwalter O. Bader, een zaakgelastigde voor de bezetter. Deze zaakgelastigden kwamen in plaats van de Joodse directie en de toekomst van het bedrijf werd daarmee ongewis. Soms was het in korte tijd door wanbeleid failliet, soms bestond de onderneming na de oorlog nog en kon het terugkeren bij de eigenaren of de nabestaanden. In 1940 was Leonard Sigismund (Leo) Gompen de directeur en hadden zijn jongere neven Gustav Robert en Jacob Gustav (Jaap) er de dagelijkse leiding. Alleen Jaap overleefde de kampen en zette het bedrijf na de oorlog weer met succes voort. Het pand op het Damrak is tegenwoordig onderdeel van een fastfoodketen.
Gustaf overleed op 28 december 1911. Martin Monnickendam schilderde in 1924 een deel van de plechtigheid. De dienst was op zondag 31 december 1911. Op de voorgrond lezen weesjongens gebeden voor de overledene. Gustaf was van 1909 tot 1911 voorzitter van het college van regenten van het jongensweeshuis Megadle Jetomiem. Achter het katheder staat waarnemend opperrabbijn Joel Vredenburg, regent van het Nederlandsch Israëlitisch Jongensweeshuis. Achter de kist zeggen zes weesjongens gebeden. Weeskinderen hadden onder andere als taak het zeggen van kaddisj, een gebed ter verheerlijking van Gods naam voor overleden geldgevers en regenten van het weeshuis en het begeleiden van hun begrafenissen.
bron:
Gustaf Sigismund Gompen, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 1662.
Gustaf Sigismund Gompen, Stadsarchief Amsterdam, Overgenomen delen, archiefnummer 5416, inventarisnummer 163.
Familiebericht. “Arnhemsche courant”. Arnhem, 29-12-1911. Geraadpleegd op Delpher op 08-10-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB08:000100754:mpeg21:p003.
Familiebericht. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 24-05-1912, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 08-10-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000573018:mpeg21:p00003.
Leder- en wasdoeken, Advertentie. “Het nieuws van den dag : kleine courant”. Amsterdam, 19-08-1876, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 08-10-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010062628:mpeg21:p004.
1894, Advertentie. “De morgenpost”. Amsterdam, 10-03-1894, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 09-10-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSAA06:165545085:mpeg21:p00004.
Verhuizing, Advertentie. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 03-04-1906, p. 11. Geraadpleegd op Delpher op 09-10-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010649356:mpeg21:p011.
Overlijden vader, Familiebericht. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 24-09-1878. Geraadpleegd op Delpher op 09-10-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBDDD02:000217219:mpeg21:p003.
Loterij, Advertentie. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 19-01-1900, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 09-10-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000563120:mpeg21:p00003.
Verwalter, “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 04-08-1941. Geraadpleegd op Delpher op 09-10-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000052639:mpeg21:p007.
Canon van Nederland, de familie Gompen, https://www.canonvannederland.nl/nl/noord-brabant/waalwijk/de-verdwenen-synagoge/de-familie-gompen (geraadpleegd 9 oktober 2023).
illustratie:
Leder- en wasdoeken, Advertentie. “Het nieuws van den dag : kleine courant”. Amsterdam, 19-08-1876, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 08-10-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010062628:mpeg21:p004.
1894, Advertentie. “De morgenpost”. Amsterdam, 10-03-1894, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 09-10-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSAA06:165545085:mpeg21:p00004.
De Weesjongetjes, Martin Monnickendam (1874-1943). Collectie Joods Museum, geschilderd 1924. M008171.
gepubliceerd:
9 oktober 2023
laatst bijgewerkt:
9 oktober 2023