Chemicus Gerard du Bruin (Amsterdam, – Bernburg, ) trouwde op 10 mei 1939 met Christina Johanna Smit (Amsterdam, 6 januari 1916 – Andijk, 14 februari 1974), met wie hij op 12 september 1939 een zoon Gerard kreeg. Gerard sr. was een zoon van Coenraad du Bruin (Amsterdam, – Sobibor, ) en Catharina Maria Wilhelmina Carola de Rooij (Limbricht, 7 juni 1886). Vader Coenraad was een zoon van Jacob du Bruijn en Vrouwtje Stokvis. Gerard had een Joodse vader en een katholieke moeder.
Na het huwelijk woonden Gerard en Christina op de volgende achtereenvolgende adressen: (11 mei 1939) Rijnstraat 30-2, Prinseneiland 42-3 (20 juli 1939), De Wittenkade 45-3a (11 september 1939), Plantage Middenlaan 42-3 (8 juni 1942) en de Nieuwe Keizersgracht 82hs (26 augustus 1942). De arrestatie van Gerard was niet omdat hij een Joodse vader had, maar omdat hij te boek stond als een actief communist.
Zijn lidmaatschap van de Communistische Partij Nederland (CPN) dateerde al uit de jaren dertig. Gerard vocht mee in de Spaanse Burgeroorlog (1936 – 1939), in 1937 meldde hij zich aan als vrijwilliger bij de Internationale Brigade.
Terug in Nederland brak al snel de Tweede Wereldoorlog uit en Gerard ging in het verzet. Doordat hij geregistreerd was als vrijwilliger bij de strijd in Spanje én zijn lidmaatschap van de CPN kwam hij al snel in het vizier van de bezetter en werd dan ook in 1941 gearresteerd. Gerard kwam in Neuengamme terecht, een concentratiekamp in de buurt van Hamburg, waar veel politieke gevangenen zaten. Volgens de Sterbesurkunde van dit kamp overleed Gerard op 11 juni 1942 aan ‘Versagen von Herz- und Kreislauf nach Fleckfieber’, problemen met het hart en de bloedsomloop na vlektyfus.
De doodsoorzaak die werd geregistreerd was vrijwel in alle gevallen bewust onjuist. Op deze wijze kon de werkelijke doodsoorzaak verzwegen worden. Gerard was een van de 45 Nederlandse mannen, waaronder 13 Joden, die in 1942 vergast werden in de eerste experimentele niet mobiele vergassingsinstallatie in Bernburg, Duitsland. In april 1942 werden in kamp Neuengamme 300 gevangenen geselecteerd. Zij werden enkele weken later met bussen naar het 350 kilometer verderop gelegen Bernburg gebracht.
In Bernburg, even onder Maagdenburg, stond sinds 1875 de Landes-Heil- und Pflegeanstalt, een psychiatrische inrichting. In een afgescheiden gedeelte van deze instelling werd niet genezen, maar vernietigd. Dit psychiatrisch ziekenhuis beschikte over de eerste gaskamer van het Derde Rijk. De vergassing heeft eind mei of begin juli 1942 plaatsgevonden. Op de fictieve overlijdensaktes van deze mannen zijn data genoteerd tussen 5 juni en 2 juli 1942.
bron:
Coenraad du Bruin, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 132.
Gerard du Bruin, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 132.
Sterbesurkunde Neuengamme, Arolsen Archives, 3432192 (GERARD BRUIN DU).
Gerard du Bruin, joodsmonument.nl, https://www.joodsmonument.nl/nl/page/227476/gerard-du-bruin (geraadpleegd 25 december 2024).
Christina Johanna Smit, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 1817.
Gerard du Bruin (jr), Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 1344.
gepubliceerd:
25 december 2024
laatst bijgewerkt:
25 december 2024