De buurt rond de Gerard Doustraat werd aan het eind van de 19e eeuw gebouwd. De Industriële Revolutie zorgde voor een massale verhuizing van het platteland naar de steden en de steden moesten huizen bouwen voor al deze nieuwe inwoners. Deze wijk heette eerst buurt YY, maar werd in de volksmond “De Pijp” genoemd. Zo heet de wijk nu nog.
De plaats waar de Gerard Doustraat ligt, heeft een oudere geschiedenis. In 1638 werd hier een sloot gegraven waarlangs zaagmolens werden neergezet. Deze Zaagmolensloot lag op de plek waar nu de Albert Cuypstraat is. De molens lagen langs paden op de oevers van de sloot en het Noordelijk Zaagmolenpad werd later de Gerard Doustraat.
De Gerard Doustraat telt een synagoge. Deze synagoge kwam ongeschonden door de oorlog heen aangezien de bezetter het gebouw niet als zodanig herkende.
Gerard Doustraat 86-1 – gezin Erlichman
Voor en in het begin van de oorlog woonde hier het gezin van Tobias Erlichman (Kiev, – Sunnyvale, California, ) en zijn vrouw Beila Galinskaia (Mozyr, – Auschwitz, ). Tobias was volgens de archiefkaart bij het Stadsarchief Amsterdam ‘houder van een wasserij’ en later overhemdenfabrikant. Beila en Tobias hadden drie zoons; Zunia (Kiev, – Auschwitz, ), Max (Moises, – ) en Jozef (). Zunia kwam op het Joodsch Lyceum terecht en was een klasgenoot van Anne Frank.
Gerard Doustraat 111 – Grutterij De Landman
Grutterij De Landman was gevestigd op nummer 111. In 1892, 1893 en 1894 adverteerde deze kruidenier ter gelegenheid van Rosj Hasjanah in het Nieuw Israëlietisch Weekblad.
Gerard Doustraat 141-142 – De Vries
M. de Vries was op dit adres gevestigd in 1915 en kocht inboedels op en gedragen kleding.
Gerard Doustraat 162 – Esther de Boer – van Rijk
De Rotterdamse Joodse actrice Esther de Boer – van Rijk, vaak gezien als een van de grootste actrices in Nederland, woonde hier vanaf januari 1887 op 1-hoog achter. Het pand is afgebroken.
Gerard Doustraat 172 – gezin Cohen
Het echtpaar Cohen / Romijn woonde op dit adres en op 26 juli 1898 lieten ze in het Nieuw Israëlietisch Weekblad weten dat er bij hen een dood kindje geboren was.
Gerard Doustraat 174hs – familie Achttienribben
Op dit adres woonde de familie Achttienribben.
Gerard Doustraat 178 – Samson Viool
Samson Viool handelde in gedragen kleding en woonde op dit adres.
Gerard Doustraat 186 – Zendijk
Slager S. A. Zendijk werkte bij de Israëlitische Vleeschhal. Middels een advertentie van 5 januari 1904 liet opperrabbijn Dünner weten niet meer in de staan voor de kasjroet van deze slager, die toen op dit adres woonde. Met andere woorden: Dünner stond niet meer in voor het koosjer zijn van de waar en maakte daarmee de verkoop van zijn waar aan Joodse gemeenschap onmogelijk.
Gerard Doustraat 192 – David Rosenboom
Op de begane grond zat in 1913 confiseur David Rozenboom. Een confiseur is een banketbakker. David Rosenboom (Zevenaar, 23 februari 1863) was gehuwd met Anna Kater (Amsterdam, 13 oktober 1866 – Sobibor, ) en zij hadden drie kinderen; Marianne (Amsterdam, 15 november 1890 – Sobibor, ), Bernard (Amsterdam, 3 april 1897) en een pleegzoon Gerrit Engelsman (Amsterdam, 2 oktober 1885 – Sobibor, ).
Gerard Doustraat 192-1 – gezin Van Praag
Henri van Praag en zijn vrouw M. van Praag-Susan geven op 12 november 1919 in een advertentie in het Nieuw Israëlietisch Weekblad kennis van de geboorte van hun twee zoons in het Centraal Israëlietisch Ziekenhuis op de Obrechtstraat. Het gaat hier om Hartog van Praag (Amsterdam, 9 april 1887 – Amsterdam, 7 oktober 1943), Margaretha Soesan (Amsterdam, 15 juli 1886 – Auschwitz, 6 september 1944) en hun zoons Arnold (Amsterdam, 12 november 1919 – waarschijnlijk Stuttgart, 30 april 1945) en Joël (Amsterdam, 12 november 1919 – Auschwitz, 31 januari 1943). Voor de oorlog verhuisde het gezin naar de Reggestraat 5hs.
Gerard Doustraat 194 – Levie Haas
Op dit adres zat de boter, kaas en eierenhandel van Levie Haas in het begin van de vorige eeuw. Levie Haas (Almelo, 17 oktober 1857 – Amsterdam, ) was getrouwd met Jette Bloemendal (Winschoten, 27 februari 1860 – Amsterdam, ).
Gerard Doustraat 198-204 – IJzerhandel en handel in bouwmaterialen N. Jacobs
In het Centraal Blad voor Israëlieten in Nederland van 5 februari 1932 werd trots vermeld dat deze firma het hand- en sluitwerk van het Trenshuis had geleverd. Nathan Jacobs woonde onder andere op nummer 200 en op de 2e Jan Steenstraat 32. In 1939 werden de panden 198-204 voor deze onderneming gebruikt.
De zaak was van Nathan Jacobs (Amsterdam, – Sobibor, ). Nathan was gehuwd met Sara Vijevano (Arnhem, – Sobibor, ). Aan het begin van de oorlog woonden zij op de Kinderdijkstraat 50, in maart 1943 werden ze ingeschreven op de Tugelaweg 146hs. Nathan en Sara hadden een zoon Louis (Amsterdam, – Bergen-Belsen, ). Na de Tweede Wereldoorlog was deze zaak hier nog gevestigd, onder dezelfde naam, maar onder een andere eigenaar, M. van der Voort.
Gerard Doustraat 238 – synagoge
Op dit adres staat een synagoge. In 1892 werd deze synagoge gewijd.
Gerard Doustraat 238 – Choepa in de synagoge
Jaap Leuvenberg en Duifje van Moppes overleefden de oorlog. Zij trouwden voor de oorlog in deze synagoge en hun verhaal staat hier.
Gerard Doustraat 238 – Bar Mitswah in de synagoge
Benjamin Flesschedrager deed zijn Bar Mitswah in deze synagoge. Het verhaal over Benjamin en zijn pleegouders via de link.
Gerard Doustraat 238 – Chazzan
Meyer Mossel was voorzanger van deze synagoge.
Gerard Doustraat 254 – E. S. van Raap
Eliazar Salomon van Raap (Den Haag, 27 juli 1844) verkocht tabakswaren en had een aantal filialen in de stad. In 1916 noemde hij de Weesperstraat 59, Vrolikstraat 113, Dapperstraat 44, Celebesstraat 29, Jodenbreestraat 18, Transvaalstraat 57-59, Gerard Doustraat 254, Ferdinand Bolstraat 81, Nicolaas Beetsstraat 69 en Oude Brugsteeg 4. Eliazar was gehuwd met Jetje van Dam (Amsterdam, 19 januari 1853).
bron:
Lakmaker, Joosje, Esther de Boer – van Rijk, Hollands populairste actrice (Amsterdam 2014).
Stadsarchief Amsterdam, woningkaart Gerard Doustraat 192
www.joodsmonument.nl, lemma Hartog van Praag (geraadpleegd 17 aug 2015)
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 12 nov 1919, familiebericht Henri van Praag
ibidem, sep 1892, 1893, 1894 Grutterij De Landman
ibidem, 26 juli 1898, familiebericht Cohen / Romijn
ibidem, 5 jan 1914, Gerard Doustraat 186
ibidem, sep 1913, D Rozenboom
ibidem, 12 nov 1915, M de Vries
ibidem, 29 dec 1916, E S van Raap, nummer 254
www.joodsmonument.nl, lemmata gezin Rosenboom (geraadpleegd 7 augustus 2019)
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Rosenboom, D. – 23-02-1863 – 5422-1245-0410
Stadsarchief Amsterdam, persoonskaart Haas, Levie – 17-10-1857 – A01232_0302_0031
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart [van] Raap, E.S. – 27-07-1844 – 5422-1185-2680
Jacobs, OPENING. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 05-02-1932, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 31-12-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000586049:mpeg21:p00003
Stadsarchief Amsterdam, Nathan Jacobs, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 381
Stadsarchief Amsterdam, Gerard Doustraat 204, Woningkaarten, archiefnummer 30461, inventarisnummer 194
Stadsarchief Amsterdam, Tobias Erlichman, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 227
illustratie:
kopfoto © joodsamsterdam.nl
Jacobs, OPENING. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 05-02-1932, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 31-12-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000586049:mpeg21:p00003
gepubliceerd:
5 mei 2016
Laatst bijgewerkt:
5 januari 2022