Frits Kaufmann (Rotterdam, – Auschwitz, ) werd in Rotterdam geboren als zoon van handelsreiziger (vertegenwoordiger) Joseph Kaufmann (Geldern, 23 augustus 1857 – Amsterdam, ) en Ida Kempenich (Geldern, 3 juni 1862 – Amsterdam, ) en woonde in zijn jeugd op de Weste Wagenstraat 99. Frits had een oudere broer Paul (Rotterdam, – Bergum, ), een zus Margaretha (Rotterdam, – Auschwitz, ) en in de Rotterdamse tijd een jongere broer George (Rotterdam, 21 februari 1891 – Rotterdam, ). In februari 1893 vertrok het gezin uit de Maasstad en ging naar Amsterdam. In Amsterdam werden er in het gezin nog meer kinderen geboren; Tonie (Amsterdam, – New York, ), Henry (Amsterdam, – Jeruzalem, ) en Helene (Amsterdam, – Jeruzalem, ).
| Dochter Mily trouwde met diplomaat Max Weisglas (Den Haag, 23 mei 1921 – Den Haag, 18 maart 2003). Max was een Engelandvaarder, professor in de economie op de UvA en in Antwerpen. Hij schreef boek over zijn herinneringen aan Indonesië 1947-1973. Zijn onderscheidingen waren de Erepenning UvA, Officier orde Oranje-Nassau, drager Kruis van Verdienste, ridder orde Nederlandse Leeuw. Max was adviseur Minister van economische zaken in Indonesië, hij speelde een belangrijke rol bij afwikkeling van de onafhankelijkheid van Indonesië. Economisch adviseur Unilever. |
In Amsterdam werd Frits koopman in modeartikelen en manufacturen. Op 7 juni 1917 trouwde Frits in Amsterdam met Marie Parser (Amsterdam, 7 augustus 1896 – Amsterdam, 5 juni 1983) en zij kregen twee kinderen, Johan (Amsterdam, 20 april 1918 – 1999) en Mily (Amsterdam, 17 februari 1923 – Den Haag, 25 oktober 2017). Het gezin woonde op de Euterpestraat 106-2, de huidige Gerrit van der Veenstraat. Zoon Johan promoveerde in 1945 in Genève en was politicus / bestuurder. Hij was ambassadeur in Tokyo en van 1948 tot en met 1952 verbonden aan de diplomatieke vertegenwoordiging van Nederland in Washington. Nam in de jaren na de oorlog deel aan handelsbesprekingen tussen de Benelux-landen en de Verenigde Staten. Was later permanente vertegenwoordiger bij de Verenigde Naties. In 1975 benoemd tot ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.
Werkdorp Wieringermeer
Marie zette zich in voor het Werkdorp Wieringermeer. Ze was het contactadres voor een loterij die door de Stichting Joodsche Arbeid georganiseerd werd, en dat werk bekend gemaakt in het Nieuw Israëlietisch Weekblad van 3 juni 1938. Op 9 maart 1939 werd er een concert gehouden ten bate van het werkdorp, en ook daarvoor verkocht Marie de plaatsbewijzen.
Joodsche Studiecentrale
Zoon Johan was volgens zijn kaart van de Joodsche Raad ambtenaar en werd dus ontslagen. In januari 1942 woonde hij nog in Amsterdam en adverteerde onder de naam ‘Joodsche Studiecentrale’ in Het Joodsche Weekblad‘.
Onderduik of vluchten?
Toen de Jodenster werd ingevoerd, eind april 1942, besloot vader Frits dat het gezin of in de onderduik moest gaan of moest vluchten. Hij doorzag dat het niet veilig was om de orders van de nazi’s op te volgen. Na lang beraad besloot het gezin om te vluchten, ook omdat de vriend van Mily, Max Weisglas, in februari 1942 met succes Zwitserland bereikt had. In juni 1942 vertrok Johan als eerste met de bestemming Zwitserland, vader Frits volgde een maand later en moeder ging met Mily in september; voordat zij gingen zaten ze eerst een paar maanden ondergedoken. Vader werd door verraad in Zwitserland opgepakt en vermoord in Auschwitz. Johan bereikte Zwitserland in februari 1943 met Mily, die een maand eerder in Lyon weer had ontmoet. Moeder bereikte in maart 1943, na een zwerftocht van acht maanden, de Frans-Zwitserse grens bij Genève.
bron:
Stadsarchief Rotterdam, Joseph Kaufmann, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 543.
Stadsarchief Amsterdam, Frits Kaufmann, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 414.
www.joodsmonument.nl, lemmata gezin Kaufmann (geraadpleegd 15 oktober 2021).
LOTERIJ JOODSCHE ARBEID. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 03-06-1938, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 15-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874626:mpeg21:p001
Duo LILY KRAUSS-SIMON GOLDBERG. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 02-03-1939. Geraadpleegd op Delpher op 15-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000052657:mpeg21:p018
Database Joods Biografisch Woordenboek, Max Weisglas, http://www.jodeninnederland.nl/id/P-1582 (geraadpleegd 15 oktober 2021)
Database Joods Biografisch Woordenboek, Johan Kaufmann, http://www.jodeninnederland.nl/id/P-629 (geraadpleegd 15 oktober 2021).
Joodsche Studiecentrale. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 02-01-1942, p. 14. Geraadpleegd op Delpher op 15-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318188:mpeg21:p014
Mily Weisglas-Kaufmann, De Knipoog, Een zwerftocht door Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog (2015).
illustratie:
Duo LILY KRAUSS-SIMON GOLDBERG. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 02-03-1939. Geraadpleegd op Delpher op 15-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000052657:mpeg21:p018
Joodsche Studiecentrale. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 02-01-1942, p. 14. Geraadpleegd op Delpher op 15-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318188:mpeg21:p014
gepubliceerd:
15 oktober 2015
laatst bijgewerkt:
15 oktober 2015