Het verhaal dat de directeur van het Amstel-hotel het bordje ‘Verboden voor Joden’, een maatregel van de bezetter, tijdens de bezetting weigerde te plaatsen is geen broodje-aap verhaal. Het was de realiteit. Wie was die directeur?
Raphaël Belinfante (Amsterdam, – Auschwitz, ) was een horeca-man. Hij was de zoon van Abraham Cohen Belinfante (Amsterdam, 17 februari 1837) en Rebecca Sequeira. In zijn jeugd woonde Abraham met zeker negen broers en zusters op de Blassiusstraat 52. Abraham kon naar de HBS toe en daarna kreeg hij in 1897 een baantje bij het Amstelhotel, het hotel waar zijn oom directeur was, R. Sequeira jr. Het was de eerste keer dat dit hotel een rol in zijn leven speelde en hij doorliep er alle afdelingen en werd daarmee een allround horeca-man. Na het opdoen van de nodige ervaring kreeg Raphaël het beheer over het Badhotel te Wijk aan Zee. Dat was een bijzonder bedrijf, met een zeebadinrichting, tramexploitatie en grondbedrijf. Of dat nog niet genoeg was werkte Raphaël ook voor de N.V. Buffet-Mij. „E Pluribus Unum”, eerst als als administrateur, later als directeur. Dit bedrijf exploiteerde de stationsbuffetten van de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij.
Op 30 april 1903 trouwde Raphaël met Emilie Belinfante (Amsterdam, – Theresienstadt, ), dochter van musicus Aron Haim Belinfante en Esther Cohen Belinfante. Emilie kwam uit een gezin dat in de negentiende en twintigste eeuw een vooraanstaande rol speelde in de journalistiek en de muziek in Nederland. Ze wordt herinnerd als ‘een pittige tante’. Frieda Belinfante was een nicht van Emilie.
Van 1906 tot 1921 woonde het gezin eerst in Wijk aan Zee, later in Beverwijk. Daarna komen ze weer terug naar Amsterdam en gaan op de Huddekade 2b-hs wonen. Dat duurt tot 1932, dan wordt het adres het Professor Tulpplein 1, het adres van het Amstelhotel.
In Wijk aan Zee worden twee van de drie kinderen geboren, de oudste werd nog in Amsterdam geboren; Abraham Aron (Amsterdam, 28 september 1903 – Amsterdam, 2 mei 1905), Ernst (Wijk aan Zee, – Dachau, ) en Lijdia (Wijk aan Zee, 29 maart 1908 – Amsterdam, 2 mei 1990).
Raphaël werd in 1924 benoemd tot waarnemend directeur van het Amstelhotel en in 1925 tot directeur. Daarnaast was hij bestuurder van het Portugees-Israëlietisch Oude Mannenhuis en van het Portugees-Israëlietisch Meisjes Weeshuis.
Emilie
Als Emmy Belinfante maakte Emilie furore als schrijfster van jeugdboeken. Ze was ook actief als journalist en recensent. Ze schreef 14 jeugdboeken waarvan 1 met Cissy van Marxveldt, eveneens een bekend schrijfster van jeugdboeken en een vriendin van Emilie.
Oorlog
In 1941 verschenen in de horeca op last van de bezetter de bordjes ‘Verboden voor Joden’. Ook het Amstelhotel diende dit te plaatsen, maar Raphaël weigerde het. Het Amstelhotel had tijdens de oorlog een geheel andere clientèle dan ervoor en erna. Zo’n 60% van de gasten waren Duitse officieren die gewoon hun hotelrekening voldeden. Er was een speciale kantine voor Duitse soldaten en tijdens zijn aan Amsterdam lunchte SS-leider Himmler op deze locatie.
Het gezin Belinfante had tijdens de oorlog kunnen wegkomen naar Cuba. Alleen dochter Lijdia maakte hier gebruik van en overleefde de oorlog. Verder waren de leden van het gezin op de Calmeyer-lijst geplaatst, waardoor ze zich redelijk veilig waanden. Op 2 februari 1944 werden Emilie, Raphael en Ernst echter in Westerbork geregistreerd. Daarna werden ze doorgezonden naar Theresienstadt, waar Emilie omkwam. Raphaël werd op 9 oktober 1944 in vanaf Theresienstadt naar Auschwitz gestuurd waar hij enkele weken later omkwam. Ook zoon Ernst ging van Westerbork naar Theresienstadt en vervolgens naar Auschwitz, hij werd nog van Auschwitz naar Dachau gestuurd en kwam kort voor het einde van de Tweede Wereldoorlog daar om.
bron:
Abraham Cohen Belinfante, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 1598.
Raphaël Belinfante, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 48.
Frits Slicht, Over het huwelijk met Raphaël Belinfante, haar kinderen en Het Amstel Hotel op het Geheugen van Oost (geraadpleegd 14 mei 2022).
Belinfante, Raphaël, Database Joods Biografisch Woordenboek (geraadpleegd 14 mei 2022).
Emmy Belinfante-Belifante op wikipedia (geraadpleegd 14 mei 2022).
Emilie Belinfante, kaart Joodsche Raad via Arolsen Archives, 130257068 – Emilie BELINFANTE.
Raphaël Belinfante, kaart Joodsche Raad via Arolsen Archives, 130257113 – Raphael BELINFANTE.
Ernst Belinfante, Schreibstubekarte Dachau via Arolsen Archives, 10613886 – Ernst BELINFANTE.
Pittige tante, A. Bueno de Mesquita, Portugusade, herinneringen aan het Amsterdam van de Portugese Joden (Delft 1988) 19, 20.
illustratie:
voorzijde Mies Demming, boek van Emmy Belinfante.
gepubliceerd:
14 mei 2022
laatst bijgewerkt:
14 mei 2022