Emanuel Maisonpierre (Sittard, – Venlo, ) was een zoon van Simon Maisonpierre (Maastricht, – Den Haag, ) en Seraphina Souweine (Maastricht, – Den Haag, ). Onder de naam S. Maisonpierre waren er rond 1890 winkels in luxe-artikelen en postpapier op de Veenestraat 47 in en Haag en op de Nieuwendijk 213 en de Kalverstraat 128 in Amsterdam.
De zaak op de Nieuwendijk was in 1900 verhuisd naar nummer 229. Waarschijnlijk was toen de vestiging op de Kalverstraat opgeheven, deze zaak werd niet meer genoemd in de advertenties. In 1906 werd voor de eerste keer ‘E. Maisonpierre’ in de advertenties gebruikt waarna er niet meer in de kranten wordt geadverteerd tot aan oktober 1940.
Er werd een leerling verkoopster gezocht, het adres was Kalverstraat 193.
Emanuel Maisonpierre woonde op dat adres met zijn echtgenote Helena Compris (Maastricht, – Venlo, ). Helena was de tweede vrouw van Emanuel, eerder was hij gehuwd met Carolina Levenbach (Sittard, 2 april 1867) die op 29 juni 1911 in Amsterdam overleed. Met Carolina kreeg Emanuel twee kinderen, Mathieu (Amsterdam, – Amsterdam, ) en Seraphine Carolina (Amsterdam, – Apeldoorn, ).
Emanuel en Helena trouwden in Amsterdam op 13 juli 1913. Vanaf 24 april 1933 woonden ze op het adres Kalverstraat 193hs. Tijdens de oorlog verhuisde het echtpaar naar de De Lairessestraat 46hs.
Onderduik
Tijdens de oorlog gingen Emanuel en Helena in onderduik. Ze kwamen terecht in het dorpje Sevenum in Limburg waar ze begin september 1944 gearresteerd werden. Op donderdag 14 september 1944 worden ze opgehaald met een dure auto bij het politiebureau van Venlo door opperwachtmeester Johan Berendsen en een Duitse collega. Ze worden gesommeerd in de auto plaats te nemen onder de smoes dat ze naar een bejaardentehuis zullen worden gebracht. Berendsen is gewapend met een machinegeweer en neemt plaats zodra de Maisonpierres zijn ingestapt. De auto rijdt naar de Straelseweg.
Op zondag 17 september hoort hoofdwachtmeester Johannes Heurkens tegen de avond dat er in de bossen in de buurt van Venlo twee lijken gevonden zijn. Heurkens gaat kijken maar vindt in eerste instantie niets. Pas de volgende ochtend, wanneer hij weer gaat kijken, vindt hij in een dennenbos in de buurt van het ven De Venkoelen twee dode lichamen. Het zijn Emanuel en Helena. Ze liggen in een ondiepe kuil met een laagje stro over hen heen. Beiden hebben een schotwond aan hun linkerslaap. Heurkens weet geen raad met de situatie en geeft het door aan een Duitse meerdere, die al van de zaak op de hoogte bleek te zijn. Heurkens hoeft niet te doen, want Johan Berendsen had beloofd de twee lijken ‘zo spoedig mogelijk op te ruimen’.
Op dinsdag 19 september liggen de lijken er echter nog steeds. Heurkens vraag de burgemeester van Venlo toestemming om te lijken op te halen en over te brengen naar de Joodse begraafplaats. Wanneer Heurkens met collega Anton Winnemuller bij De Venkoelen aankomt, zijn de lichamen weg en aan de sporen te beoordelen versleept om verder verstopt te worden. Wanneer ze in de richting van de plas lopen zien ze twee met lucht gevulde slippen van de jas van Emanuel drijven. Ze dreggen Emanuel op, die verzwaard is met een stuk smalspoorrail. Vlakbij vinden ze het lijk van Helena, dat verzwaard is met een betonblok. De lichamen worden overgebracht naar de Joodse begraafplaats.
Wanneer Heurkens op het politiebureau het vermoeden uit dat het echtpaar Maisonpierre met voorbedachte rade vermoord is, meldt een Duitse wachtcommandant: ‘Het waren Joden, daar praten we niet over.’
In 1947 acht het Bijzondere Gerechtshof Johan Berendsen schuldig aan de moord op het echtpaar Maisonpierre. Hij kreeg de doodstraf en werd op 2 mei 1947 ter dood gebracht. Berendsen stond vanaf 1944 bekend als ‘de schrik van Venlo’.
bron:
advertentie 1892, Advertentie. “Haagsche courant”. ‘s-Gravenhage, 21-03-1892. Geraadpleegd op Delpher op 08-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000119640:mpeg21:p007.
Postpapier, INGEZONDEN MEDEDEELINGEN a 55 cent per regel.. “Het nieuws van den dag : kleine courant”. Amsterdam, 13-10-1892, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 08-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010141299:mpeg21:p006.
229, Aanbevelenswaardige adressen voor St-Nicolaas-Cadeaux.. “De morgenpost”. Amsterdam, 24-11-1900, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 08-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSAA06:165556132:mpeg21:p00002.
E. Maisonpierre, Advertentie. “De Telegraaf”. Amsterdam, 18-11-1906, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 08-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110559760:mpeg21:p005.
Verkoopster, Advertentie. “De Tijd”. ‘s-Hertogenbosch, 19-10-1940. Geraadpleegd op Delpher op 08-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBDDD02:000204883:mpeg21:p006.
Emanuel Maisonpierre, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 530.
Ad van Liempt, Jan H. Kompagnie, Jodenjacht, de onthutsende rol van de Nederlandse politie in de Tweede Wereldoorlog (Amsterdam 2011), 139 – 143.
Emanuel Maisonpierre, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130337647 (Emanuel MAISONPIERRE).
De schrik van Venlo staat terecht Eisch: De Doodstraf. “Gazet van Limburg”. Maastricht, 12-03-1946, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 08-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMCC01:048007060:mpeg21:p00001.
illustratie:
advertentie 1892, Advertentie. “Haagsche courant”. ‘s-Gravenhage, 21-03-1892. Geraadpleegd op Delpher op 08-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000119640:mpeg21:p007.
E. Maisonpierre, Advertentie. “De Telegraaf”. Amsterdam, 18-11-1906, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 08-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110559760:mpeg21:p005.
Verkoopster, Advertentie. “De Tijd”. ‘s-Hertogenbosch, 19-10-1940. Geraadpleegd op Delpher op 08-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBDDD02:000204883:mpeg21:p006.
gepubliceerd:
8 oktober 2022
laatst bijgewerkt:
8 oktober 2022