Het echtpaar Dina van Bienen (Amsterdam, 6 augustus 1911 – Amsterdam, 21 oktober 1992) en Louis Busnach (Amsterdam, 22 juli 1914 – Amsterdam, 13 juli 1979) woonde op de Ruyschstraat 49-1 tijdens de oorlog. Dina was van oorsprong diamantverstelster en een dochter van Alexander van Bienen (Amsterdam, 8 december 1885 – Auschwitz, 26 februari 1943) en Abigaël Nunes Nabarro (Amsterdam, 20 januari 1886 – Auschwitz, 26 februari 1943). Louis was (voor de oorlog) grossier in ijzerwaren en was een zoon van Joseph Busnach (Amsterdam, 10 april 1889 – Auschwitz, 30 januari 1943) en Margaretha van West (Amsterdam, 9 februari 1891 – Auschwitz, 17 september 1942). Dina en Louis hadden een zoon Joseph.
In mei 1942 adverteerde Louis met een compagnon Wesermann, die op de Scheldestraat 70-1 woonde, met een stoffeerderij en meubelmakerij. Dit was stoffeerder/behanger Kurt Wesermann (Barnstorf, – Midden-Europa, ) die gehuwd was met Frieda (Friedl) Oppenheimer (Gross Sternheim, 8 februari 1906). Zij werden al voor de machtsovername van Hitler in Amsterdam ingeschreven.
De advertenties met zijn compagnon duurden tot 6 november 1942 toen de laatste in Het Joodsche Weekblad werd geplaatst. Busnach bleef adverteren, van Wesermann worden geen advertenties meer gevonden. Volgens de kaart van de Joodsche Raad van Kurt Wesermann werd hij op 13 november 1942 ingeschreven in Westerbork waar bij in Barak 56 terecht kwam.
De advertenties van Busnach duurden tot 12 maart 1943. Dina en Louis lieten zich geen rad voor de ogen draaien door de nazi’s en moeten hebben aangevoeld dat ‘werken in het oosten’ niet hetgene was waartoe een oproep leidde. Niet alleen was de compagnon van Louis al naar het oosten, ook wat Busnach met hem maakte, de rugzakken en de draagriemen, had direct te maken met de deportaties. Louis zag daardoor op welke schaal zich alles afspeelde. Kort na de laatste advertentie moeten ze een besluit genomen hebben dat hun het leven redde.
Louis, Dina en Jopie vonden een onderduiklocatie bij boer Hannes Boogaard op de Rijnlanderweg 1253 in Nieuw Vennep in de Haarlemmermeer. Deze boer had in het najaar van 1943 zeventig onderduikers in zijn boerderij. In de Haarlemmermeer zaten er zo’n 3600 onderduikers. Om zoveel mensen te huisvesten was een gigantische logistieke operatie, dertig broden per dag, een wasmachine die permanent draaide en tegelijkertijd was het in de polder een publiek geheim dat de Boogaards onderduikers hadden. Dat resulteerde in verschillende overvallen en uiteindelijk een grote overval op 6 oktober 1943 waarbij 34 onderduikers werden opgepakt en naar de concentratiekampen werden gedeporteerd.
Ook Dina (onder de schuilnaam Jo van Dijk) en Louis (onder de schuilnaam Karel van Dijk) hebben met hun zoon Joseph (onder de schuilnaam Jopie) vanaf het voorjaar van 1943 bij Boogaard ondergedoken gezeten en waren actief in het helpen van Joodse onderduikers in de Haarlemmermeer. Tijdens de inval in oktober waren zij niet aanwezig op de boerderij, en dat redde hun het leven. Via andere onderduiklocaties overleefde het gezin Busnach de oorlog en na de oorlog keerden ze terug naar de Ruyschstraat 49-1.In 1946 verhuisde het gezin naar de Rijnstraat 193-2. Louis werd de ondernemer van Aannemersbedrijf L. Busnach N. V.
Na de oorlog ontvingen Dina en Louis voor hun werk voor de onderduikers het Verzetsherdenkingskruis.
bron:
Dina van Bienen, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 1298.
Louis Busnach, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 1352.
Kurt Wesermann, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 915.
Wesermann en Busnach, Advertentie. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 15-05-1942, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 14-04-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318318:mpeg21:p008.
Wesermann en Busnach, Advertentie. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 06-11-1942, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 15-04-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318343:mpeg21:p008.
Kurt Wesermann, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130398842 (Kurt WESERMANN).
Busnach, Advertentie. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 12-03-1943, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 15-04-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318360:mpeg21:p004.
Onderduik Boogaard, https://haarlemmermeergemeente.nl/zeventig-onderduikers-op-de-boerderij-van-boogaard (geraadpleegd 15 april 2023).
Louis Busnach, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 20-07-1979, p. 10. Geraadpleegd op Delpher op 15-04-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858979:mpeg21:p010.
Aannemer, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 09-09-1972, p. 51. Geraadpleegd op Delpher op 15-04-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010873739:mpeg21:p051.
illustratie:
Wesermann en Busnach, Advertentie. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 15-05-1942, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 14-04-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318318:mpeg21:p008.
Louis Busnach, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 20-07-1979, p. 10. Geraadpleegd op Delpher op 15-04-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858979:mpeg21:p010.
gepubliceerd:
15 april 2023
laatst bijgewerkt:
15 april 2023