Mozes Ferro en Roosje de Groot woonden voor de oorlog op de Huizerweg 20 in Blaricum. Op 5 september 2020 werden daar Stolpersteine geplaatst. Het was de laatste ‘eigen’ woning waar Roosje en Mozes woonden, en ze woonden er een lange tijd, waarschijnlijk vanaf 1921.
Roosje werd geboren op 17 februari 1885 in Steenwijk en was de dochter van Hartog de Groot en Betje Kan. Roosje kwam uit een Asjkenazisch-Joods geslacht en huwde nooit. Mozes werd geboren in Amsterdam op 24 mei 1879 uit een Sefardisch-Joods geslacht als zoon van Abraham Ferro en Klara Naar. Hij trouwde op 29 oktober 1902 met Carolina Cohen (Antwerpen, 24 april 1884 – Bloemendaal, 2 maart 1958). Het huwelijk tussen Carolina en Mozes hield geen stand, ze scheidden op 27 juni 1910.
Mozes en Roosje huwden nooit, maar woonden samen en kregen twee zoons, Harrold (Amsterdam, 12 maart 1912 – München, 9 augustus 1974) en Freddy (Amsterdam, 9 oktober 1918). Mozes was kleermaker van beroep en adverteerde met deze professie. Op de archiefkaart van Roosje is aangetekend dat ze een pension hield, en dat wordt bevestigd door advertenties vanaf 1934.
Deze advertenties blijven met regelmaat verschijnen in de daarop volgende jaren. Er wordt in kranten geadverteerd als De Telegraaf, de Gooi- en Eemlander en de Tribune; de advertenties verschijnen niet in de Joodse media en daarmee wordt het pension niet als koosjer geprofileerd.
De oorlog veranderde het leven van Mozes en Roosje. De bezetter draagt op dat ze Blaricum verlaten en op 18 december 1942 worden ze ingeschreven op de 2e Helmersstraat 17-2. Ze verhuizen nog een keer, naar de Lepelstraat 90-1 en op 2 april 1943 besluiten Roosje en Mozes dat het genoeg is met het opjagen door de bezetter. Ze zijn wanhopig en het politierapport van 4 april 1943 vertelt wat ze deden…
Zelfmoord gebeurde tijdens de oorlog veel vaker. Er was een groot aantal mensen dat bij de inval van de nazi’s in mei 1940 hun lot in eigen hand nam. Roosje en Mozes besloten ook dat het genoeg was, brachten alles in gereedheid en stapten samen uit het leven.
De Stolpersteine op de Huizerweg vertellen iets van de wanhoop. ’Omdat het leven ondragelijk was’, staat op de steen van Mozes. ’Omdat zij hem niet in de steek wilde laten’, op Roosjes steen. De achter-achterkleindochter van Roosje en Mozes, de nu 18-jarige Fenne Schwehm, plaatste de stenen op 5 september 2020, precies op de dag dat Roosje en Mozes 77 jaar geleden werden begraven op de algemene begraafplaats Woensberg in Blaricum, want na de zelfmoord van 2 april 1943 duurde het tot 5 september van dat jaar voor dat gebeurde. Waarom is niet bekend.
Freddy en Harrold woonden niet meer bij hun ouders tijdens de oorlog. Harrold woonde op de Volkerakstraat 15-2, Freddy op de Zuider Amstellaan 200-2. Op de kaart bij de Joodse Raad staat bij Freddy gestempeld dat hij tot de Portugees Israëlitische Gemeente behoorde, maar tevens dat hij geen geloof had. Freddy en Harrold overleefden de oorlog.
De nabestaanden van Roosje en Mozes wilden dat de stenen geplaatst werden bij het huis waar ze gelukkig waren, en dat was niet op de Lepelstraat in Amsterdam waar ze gedwongen moesten wonen.
bron:
“Advertentie jongmaatje”. “De Gooi- en Eemlander : nieuws- en advertentieblad”. Hilversum, 1929/03/06 00:00:00, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 10-09-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011163444:mpeg21:p004
“Advertentie pension”. “De Telegraaf”. Amsterdam, 1934/06/05 00:00:00, p. 16. Geraadpleegd op Delpher op 10-09-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110572318:mpeg21:p008
“Advertentie Bosch en Heide”. “De tribune : soc. dem. weekblad”. Amsterdam, 1936/07/13 00:00:00, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 10-09-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010482331:mpeg21:p006
Stadsarchief Amsterdam, Politierapporten ’40-’45, archiefnummer 5225, inventarisnummer 6013.
Stadsarchief Amsterdam, Mozes Ferro, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 238
Stadsarchief Amsterdam, Roosje de Groot, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 292
kaart Joodse Raad Harrold Ferro via Arolsen Archives, 12718581
kaart Joodse Raad Freddy Ferro via Arolsen Archives, 12718580
kaart Joodse Raad Mozes Ferro via Arolsen Archives, 12718584
met dank aan Frans R. Bianchi (Huizen) en Kees Boas (Amsterdam)
Agnes Zuiker, Eerste struikelstenen aan Huizerweg in Blaricum zijn eerbetoon aan Mozes Ferro en Roosje de Groot, die in 1943 zelfmoord pleegden uit angst voor deportatie: ’Ze moeten zich onnoemelijk eenzaam hebben gevoeld’ in Gooi- en Eemlander, 6 september 2020
met dank aan R van den Berg, overlijdensdatum Harrold Ferro (email 22 september 2020)
illustratie:
“Advertentie jongmaatje”. “De Gooi- en Eemlander : nieuws- en advertentieblad”. Hilversum, 1929/03/06 00:00:00, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 10-09-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011163444:mpeg21:p004
“Advertentie pension”. “De Telegraaf”. Amsterdam, 1934/06/05 00:00:00, p. 16. Geraadpleegd op Delpher op 10-09-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110572318:mpeg21:p008
“Advertentie Bosch en Heide”. “De tribune : soc. dem. weekblad”. Amsterdam, 1936/07/13 00:00:00, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 10-09-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010482331:mpeg21:p006
Stadsarchief Amsterdam, Politierapporten ’40-’45, archiefnummer 5225, inventarisnummer 6013.
gepubliceerd:
10 september 2020
laatst bijgewerkt:
2 januari 2022