De Damstraat is een zijstraat van de Dam en gaat in oostelijke richting vanaf de Dam tot aan de Oudezijds Voorburgwal. In het verlengde liggen de Oude Doelenstraat , de Oude Hoogstraat en de Nieuwe Hoogstraat en komt uit op de Sint Anthoniesbreestraat, vroeger de uitvalsweg richting Weesp. Deze straat werd in 1868 zo genoemd. Van oorsprong lag hier de Halsteeg, die na de verbreding een andere naam kreeg. De Halsteeg werd al in 1413 genoemd.
Damstraat 2 – Poppelsdorf
In 1894 verhuurde J. Poppelsdorf vanaf dit adres ‘zwarte heerenkleeding”. Betsy Poppelsdorff was piano-lerares en adverteerde in 1900 in het Nieuw Israëlietisch Weekblad.
Damstraat 9-11 – Gerzon
In 1905 werd hier een filiaal van Gerzon heropend.
Damstraat 14 – juwelier S. Abrahamson
Rond 1875 was op Damstraat A 275, de huidige Damstraat 14, juwelier Salomon Abrahamson (Utrecht, 7 maart 1817) gevestigd. Salomon was gehuwd met Marianne Konijn (Haarlem, 30 mei 1818) en zij hadden de volgende kinderen: Alexander (Amsterdam, 10 december 1858) en Lea Louisa (Amsterdam, 29 juni 1860).
Damstraat 15 – Henri Workum
In 1903 kon men op dit adres terecht bij Henri Workum. Henri had een zaak voor kunsttanden en gebitten en uiteraard betaalden leden van een ziekenfonds minder dan particulieren.
Damstraat 16 – Restaurant Schander
Restaurant Schander werd in 1926 heropend. Dit restaurant adverteerde in het Nieuw Israëlietisch Weekblad. In oktober 1926 kwam dit bedrijf Onder Rabbinaal Toezicht en was het gegarandeerd koosjer. In januari 1927 werd dit restaurant tevens het clublokaal van de Oost-Joodse Zionistische Vereniging ‘Zichron Herzl’.
Het restaurant was van Hercke Gerstner false Szander (Dab, Galicië, 29 maart 1886 – Auschwitz, ) die op Damstraat 16-1 woonde met zijn echtgenote Rosa Thaler (Chrzanow, 25 maart 1886 – Auschwitz, ). Zij hadden de volgende kinderen: Ida (Amsterdam, 25 oktober 1920) en Cilli (Amsterdam, 25 juli 1922). Ida en Cilli overleefden de oorlog. Aan het begin van de oorlog woonde het gezin op de Nieuwe Prinsengracht 8-1.
Damstraat 17 – Meijer Menist
Meijer Marcus Menist (Amsterdam, 11 augustus 1854) woonde in 1904 op dit adres en was volgens zijn advertenties dans-onderwijzer. Zijn vader, Marcus Meijer Menist had op dit adres een winkel.
Damstraat 20 – bioscoop
In 1906 werd hier een bioscoop geopend.
Damstraat 28 – Ph. Engelander
Ph. Engelander had in 1897 hier zijn zaak in huishoudelijke artikelen.
Damstraat 30 – E. Cohen
E. Cohen had een koosjere slagerij op drie plaatsen in de stad, waaronder op dit adres. In september 1905 verklaarde opperrabbijn Dünner dat niet langer kon worden ingestaan op het koosjer zijn van de waren die Cohen verkocht.
Uit latere advertenties blijkt dat E. Cohen op dit adres een restaurant had, evenals op de Weesperstraat 19. Zijn vleeshouwerij was op de Nieuwe Kerkstraat 4 gevestigd.
Damstraat 32 – G. Dias – de Metz
De modezaak van G. Dias – de Metz werd in augustus 1902 verplaatst van de Geldersekade 100 naar dit adres.
Damstraat 34 – Sigarenmagazijn Wessels
Er zijn nog een aantal sporen in de kranten van de Joodse Damstraat, maar op nummer 34 is ook nog een tastbaar spoort in de vorm van een gevelsteen. Half weggemoffeld achter een metalen koker, maar nog steeds te zien. De zaak was van Jacob Wessels, geboren in Rotterdam op 17 mei 1882. Hij trouwde met Schoontje Stoppelman (Amsterdam, 24 juli 1886) en zij kregen drie kinderen; Mozes (Amsterdam, 12 oktober 1907 – 9 januari 1991), Louis (Amsterdam, 13 juli 1911 – Auschwitz, 11 februari 1944) en Reina Henriëtte (Amsterdam, 4 april 1915). De eerste steen van Damstraat 34 werd in januari 1921 door Louis gelegd. Vader Jacob werd samen met zijn vrouw in Auschwitz vermoord op 19 november 1943. Mozes overleefde de oorlog en zijn zus Reina, die kinderverzorgster was, eveneens. Reina was lid van de Communistische Partij. Reina leerde Ernst Melis kennen en woonde met hem in 1939 in Parijs. Verder was ze actief in de kinderhulp voor de Spaanse republiek in 1937. Reina overleed op 20 januari 2001 in Berlijn.
bron:
“Advertentie Gerzon”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 27-10-1905. Geraadpleegd op Delpher op 20-10-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871809:mpeg21:a0012 “Advertentie Poppelsdorff”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 02-02-1894. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858105:mpeg21:a0015
“Advertentie Engelander”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 15-01-1897. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858516:mpeg21:a0014
“Advertentie Betsy Poppelsdorff”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 14-12-1900. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874285:mpeg21:a0006
“Advertentie Dias-de Metz”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 14-12-1900. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874285:mpeg21:a0006
“Advertentie Henri Workum”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 04-12-1903. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871734:mpeg21:a0019
“Advertentie Menist”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 21-10-1904. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871758:mpeg21:a0026
“Advertentie Cohen”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 08-09-1905. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871802:mpeg21:a0007
“Advertentie Cohen”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 09-02-1906. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871824:mpeg21:a0023
“Advertentie Schander”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 11-06-1926. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858129:mpeg21:a0032
“Advertentie Schander ORT”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 22-10-1926. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858148:mpeg21:a0044.
“OOST-JOODSCHE ZIONISTISCHE VEREEN. „ZICHRON HERZL”.”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 21-01-1927. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858161:mpeg21:a0122.
Stadsarchief Amsterdam, woningkaart Damstraat 34.
Stadsarchief Amsterdam, archiefkaart Wessels, Jacob – 17-05-1882 – A01232_0916_0285.
www.zivilcouragevereint.de, lemma Reina Henriette Wessels (Melis) (geraadpleegd 26 oktober 2017).
www.joodsmonument.nl, lemmata familie Wessels (geraadpleegd 26 oktober 2017).
Abrahamson, Israelietische nieuwsbode; wekelijks orgaan voor Israelitische belangen, jrg 1, 1875, no 3, 16-07-1875. Geraadpleegd op Delpher op 19-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005536003:00001.
Salomon Abrahamson, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 1662.
Damstraat 16-1, Stadsarchief Amsterdam, Woningkaarten, archiefnummer 5445, inventarisnummer 71.
Herzke Gerstner false Szandor, Stadsarchief Amsterdam, Vreemdelingenregister, archiefnummer 5225, inventarisnummer 935.
Meijer Marcus Menist, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1864-1874, archiefnummer 5000, inventarisnummer 1026.
illustratie:
“Advertentie Gerzon”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 27-10-1905. Geraadpleegd op Delpher op 20-10-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871809:mpeg21:a0012 “Advertentie Poppelsdorff”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 02-02-1894. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858105:mpeg21:a0015
“Advertentie Cohen”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 08-09-1905. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871802:mpeg21:a0007
“Advertentie Cohen”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 09-02-1906. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871824:mpeg21:a0023
“Advertentie Schander ORT”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 22-10-1926. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858148:mpeg21:a0044
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Damstraat richting Dam. 1900. OSIM00002002126.
Abrahamson, Israelietische nieuwsbode; wekelijks orgaan voor Israelitische belangen, jrg 1, 1875, no 3, 16-07-1875. Geraadpleegd op Delpher op 19-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005536003:00001.
gepubliceerd:
20 oktober 2017
laatst bijgewerkt:
19 oktober 2022