Op 17 november 1925 werd in Allenstein (nu Olsztyn, Polen) Curt Löwenstein geboren als zoon van Alfred Löwenstein (Bartenstein, 1 mei 1889) en Elly Hirschheim (Allenstein, – Tegelen, ). Curt had nog een oudere broer, Heinz.
Alfred was een vooraanstaande advocaat en met veel moeite kreeg hij begin 1940 een visum voor de Verenigde Staten voor zijn gezin. Op 9 mei 1940 kwam het gezin aan in Rotterdam en moesten een paar dagen wachten voor de boot op 13 of 14 mei zou vertrekken naar de Verenigde Staten. De inval van de nazi’s en het bombardement op Rotterdam verhinderden hun vertrek.
Het leven voor de opkomst van de nazi’s was een goede periode. De praktijk van Alfred draaide goed, Elly was actief in diverse Joodse organisaties. Het veranderde snel nadat Hitler in 1933 aan de macht kwam. Alfred verloor veel klanten en in de hoop dat een grote Joodse gemeenschap meer bescherming kon bieden verhuisde het gezin naar Berlijn. Curt kon er naar school en bereidde zich voor op zijn Bar Mitswah onder leiding van rabbijn Manfred Swarsensky van de synagoge aan de Fasanenstrasse.
In november 1938 stond Joods Berlijn in brand tijdens de Kristallnacht. De Joodse scholen werden daarna gesloten door de nazi’s en de Löwensteins besloten om te vertrekken naar de Verenigde Staten. Curt’s Bar Mitswah ging wel door, in het auditorium van een school in het begin van 1939. De broer van Carl, Heinz, was vlak voor de oorlog geëmigreerd naar Groot-Brittannië.
In december 1940 blijken Elly en Alfred korte tijd in Venray te wonen, op de Grote Kerkstraat 20. Waarschijnlijk betreft dit het gehele gezin. Ze gaan naar Amsterdam en in maart 1942 staan de ouders ingeschreven op het Daniël Willinkplein 21a-1. Vader had inmiddels een kantoorbaan gevonden bij de Joodsche Raad. Deze baan zorgde ook voor een ‘Sperre’ waardoor ze in eerste instantie niet op transport gaan. Echter, Curt en zijn moeder worden bij een razzia opgepakt en in juni 1943 naar Westerbork gedeporteerd. Door het inzetten van zijn contacten worden moeder en Curt vrijgelaten.
Het drietal gaat direct in de onderduik, alle drie op verschillende locaties. Curt neemt de valse identiteit aan van Ben Joosten en wordt actief in het verzet. Moeder gaat in Tegelen in onderduik, Curt komt in Tienray terecht waar hij bij de familie Mooren in Megelsum onderduikt. Curt zag er weinig Joods uit, met een Hollandse mopsneus en rossig haar, zo werd hij beschreven door Nico Dohmen, een van de leiders van het verzet in Tienray. Curt werd een van zijn naaste medewerkers. De groep rond Dohmen en Hanna van de Voort redde zo’n 150 Joodse kinderen die vanuit de crèche aan de Plantage Middenlaan naar Limburg werden gebracht.
Elly was tijdens haar onderduik ziek geworden en werd verpleegd in het katholieke ziekenhuis in Tegelen. Daar overleed ze. De onderduik van vader Alfred verliep goed. Na de oorlog hetrouwde hij, op 23 oktober 1946, met Gertraud Friedländer (Posen, 27 maart 1905).
Na de bevrijding sloot Curt zich aan bij het Britse 8e Corps als vertaler en was betrokken bij het opsporen en arresteren van nazi’s in Flensburg.
In 1947 emigreerden Curt, zijn vader en stiefmoeder naar de Verenigde Staten. Curt werd acteur en nam de naam Curt Lowens aan. Hij speelde vanaf 1960 in meer dan 100 films en tv-shows en overleed op 8 mei 2017 in Beverly Hills.
Trivia:
Voor Curt wordt in diverse bronnen de spelling Kurt gebruikt. In dit artikel is de spelling op de archiefkaart van het Stadsarchief Amsterdam aangehouden.
bron:
Stadsarchief Amsterdam, persoonskaart Elly Hirschheim, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 346.
Stadsarchief Amsterdam, persoonskaart Alfred Löwenstein (Loewenstein), Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 515.
Curt Lowens, website Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Curt_Lowens, 1 juli 2020.
www.joodsmonument.nl, lemma Elly Löwenstein – Hirschheim (geraadpleegd 1 juli 2020).
Bert Jan Flim, Omdat hun hart sprak, Geschiedenis van de georganiseerde hulp aan Joodse kinderen in Nederland, 1942 – 1945 (Kampen 1997) 228, 229.
Illustratie:
een foto van Curt is te zien via deze link.
laatst bijgewerkt:
1 juli 2020