Op de Middenweg 14-16 werd in 1902 café Oost-Indië geopend, een uitspanning die al snel steeds groter zou worden. De eerste eigenaar was Cornelis Oost-Indië (Edam, 26 februari 1873 – Amsterdam, 3 maart 1918). Cornelis overleed op de jonge leeftijd van 45 jaar. Waarschijnlijk zette zijn weduwe, Janna Hermana Kingma (Benedenknijpe, 20 februari 1872 – Amsterdam, 3 februari 1924), het bedrijf voort.
Café-restaurant Oost-Indië was een uitspanning aan de rand van de stad, bij een nieuwe wijk, en al snel werd deze gelegenheid populair bij de Joodse gemeenschap. Zo organiseerde in december 1913 de organisatie “Tot bevordering der Joodse belangen Beëir Majiem Gajiem” er een kinderfeest ter gelegenheid van Chanoeka. Deze vereniging was niet de enige Joodse vereniging die er bijeenkomsten hield, met name de Joodse vereniging voor Amsterdam-Oost, Nachaliël, was er regelmatig te gast.
Het bleef echter niet alleen bij een café-restaurant, de populariteit zorgde ervoor dat het bedrijf kon uitbreiden. De eerste grote uitbreiding was van 1908, het betrof een grote concertzaal op de plek waar later de bioscoop komt. Dit gebouw werd ontworpen door architect Van Dam, net zoals het gebouw uit 1902, en had een capaciteit van 450 man. De zaal werd voor alles gebruikt, zoals vergaderplek, rolschaatsbaan, kookpresentaties, verkoop van goederen en feesten van verenigingen. Welke architect Van Dam het gebouw en de concertzaal heeft ontworpen is niet geheel duidelijk, in die jaren waren er in de stad twee architecten Van Dam actief, B van Dam die onder andere Leidsestraat 70 en de Laurierstraat 44 ontwierp, en J van Dam die verantwoordelijk was voor Lepelstraat 53 en 61 – 69.
Na de dood van Janna
Janna Oost-Indië – Kingma overleed in 1924. In 1928 werd het pand gerestaureerd en in oktober van dat jaar weer opengesteld. Twee jaar later, op 3 januari 1930, wordt het complex uitgebreid met het Ooster-Theater. De eigenaar van dit theater was de Joodse Julius Godefroa (Amsterdam, 10 november 1888 – Buchenwald, 17 april 1945). Maar dat was zijn naam eigenlijk niet, hij heette Julius Vleeskruijer, was de zoon van Levie Vleeskruijer en Schoontje Godefroi (Amsterdam, 21 april 1865 – Sobibor, 28 mei 1943) en hij huwde in 1935 met Charlotte Jacobs (1907-1977). Julius was journalist/vertaler en vanaf 1913 bezig in de filmindustrie met het Algemeen Internationaal Filmbureau, hij was daarnaast filmverhuurder (tot 1929), zat in de directie van Luxor aan de Nieuwendijk 128 te Amsterdam en was oprichter/hoofdredacteur van het filmtijdschrift “De Kinematograaf” (1913 – 1918). Julius nam dus de achternaam van zijn moeder en paste die wat aan in de spelling. Julius en Charlotte hadden een zoon Stefan (Amsterdam, 12 september 1937).
1935
In 1935 verandert het een en ander, Café-restaurant Oost-Indië sloot haar deuren. De bioscoop ging wel door, en in 1936 krijgt de bioscoop twee andere eigenaren, de Duitse immigranten James Gabbe (Berlijn, 23 november 1895, woonde op de Achillesstraat 94 en vertrok op 26 september 1939 naar Chili) en Martin Schaps (Hohensalza, 6 september 1892. Martin woont op de Beethovenstraat 148 en vertrok op 15 juli 1940 naar Curaçao). Van deze twee eigenaren was in ieder geval James Joods. Hij was voor hij naar Nederland kwam directeur van het Tauentzien-Theater op de Tauentzienstrasse 19a te Berlijn. Martin was directeur van het Kurfürsten-theater, op de Kurfürstendamm 25. Het is voor de hand liggend dat beide directeuren Joods waren en als vluchtelingen voor het opkomende nazisme naar Nederland trokken. Martin en James restaureerden het theater en noemen het Bio. Het theater blijft in die jaren ook een middelpunt voor het Joodse leven in Amsterdam-Oost, zoals blijkt uit het artikel uit december 1938. In de jaren voor de oorlog blijft het theater een druk bezochte gelegenheid. Gedurende de oorlog zelf werd het aantal advertenties in de kranten veel minder. 
Wel organiseerde de NVD – De Nederlandse Volksdienst, begin december 1942 in dit theater een Sinterklaasfeest. De NVD was de voorloper van de Stichting Winterhulp, had ca. 1000 betaalde krachten in dienst en kreeg zijn middelen uit collectes en Duitse subsidies. Het was een kopie van een op nationaalsocialistische leest geschoeide Duitse organisaties en hoewel er niet veel bekend is over deze organisatie is het tekenend dat samenwerking met burgerlijke en kerkelijke armenzorg in Nederland niet van de grond kwam. 
Ondanks de minimale advertenties tijdens de oorlog blijkt er eind 1944 een cabaretvoorstelling gehouden te zijn. Het theater draaide in de oorlog wel, zij het beperkt, door. In 1975 sloot het Bio-theater en was Watergraafsmeer een belangrijke uitgaansgelegenheid armer. Het gebouw bestaat nog steeds.
bron:
“Advertentie opening café Oost-Indië”. “Het nieuws van den dag : kleine courant“. Amsterdam, 25-12-1902. Geraadpleegd op Delpher op 26-11-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010129721:mpeg21:a0043
“LIEFDEGIFTEN.”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 26-12-1913. Geraadpleegd op Delpher op 26-11-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860290:mpeg21:a0049
“Familiebericht Cornelis Oost-Indië”. “Algemeen Handelsblad“. Amsterdam, 05-03-1918. Geraadpleegd op Delpher op 26-11-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010653114:mpeg21:a0096
www.online-begraafplaatsen.nl, lemma Cornelis Oost-Indië.
beeldbank Stadsarchief Amsterdam, architecten Van Dam (geraadpleegd 27 november 2016)
Blom, Ivo en Ivo Leopold Blom, Jean Desmet and the Early Dutch Film Trade (Amsterdam 2003) – Julius Godefroa
www.cinemacontext.nl, lemma Julius Godefroa (geraadpleegd 27 november 2016)
stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Julius Vleeskruijer.
“Familiebericht Vleeskruijer”. “De Tijd : godsdienstig-staatkundig dagblad“. ‘s-Hertogenbosch, 16-09-1937. Geraadpleegd op Delpher op 27-11-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010539542:mpeg21:a0157
stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Martin Schaps
allekinos.pytalhost.com, lemma 1929 Berlin (geraadpleegd 27 november 2016).
“MASSALE BIJEENKOMSTEN ter bevordering van saamhoorigheid onder de Joodsche bewoners van Amsterdam — Oost”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 30-12-1938. Geraadpleegd op Delpher op 27-11-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874656:mpeg21:a0042
“Acht feesten van de NVD.”. “Het volk : dagblad voor de arbeiderspartij“. Amsterdam, 03-12-1942. Geraadpleegd op Delpher op 06-05-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011118479:mpeg21:a0115
“Advertentie”. “Algemeen Handelsblad“. Amsterdam, 16-11-1944. Geraadpleegd op Delpher op 06-05-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000047036:mpeg21:a0017
“Bio gesloten”. “De waarheid“. Amsterdam, 15-01-1975. Geraadpleegd op Delpher op 06-05-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010375445:mpeg21:a0137
resources.huygens.knaw.nl, lemma Nederlandse Volksdienst, geraadpleegd 6 mei 2017
illustratie:
“Advertentie opening café Oost-Indië”. “Het nieuws van den dag : kleine courant“. Amsterdam, 25-12-1902. Geraadpleegd op Delpher op 26-11-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010129721:mpeg21:a0043
Middenweg 6-14 – ± 1915 . Foto: Jan van Deudekom
“MASSALE BIJEENKOMSTEN ter bevordering van saamhoorigheid onder de Joodsche bewoners van Amsterdam — Oost”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 30-12-1938. Geraadpleegd op Delpher op 27-11-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874656:mpeg21:a0042
“Acht feesten van de NVD.”. “Het volk : dagblad voor de arbeiderspartij“. Amsterdam, 03-12-1942. Geraadpleegd op Delpher op 06-05-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011118479:mpeg21:a0115
“Advertentie”. “Algemeen Handelsblad“. Amsterdam, 16-11-1944. Geraadpleegd op Delpher op 06-05-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000047036:mpeg21:a0017.
gepubliceerd:
26 november 2016
laatst bijgewerkt:
4 augustus 2023