Een legende voor de Tweede Wereldoorlog was “Brutale Coba”, een visverkoopster voor de Jodenbreestraat 30 / Houtkopersdwarsstraat, bij het toenmalige café De Grote Slok. Volgens de overleveringen bediende Brutale Coba zich van een oude truc wanneer vis er wat minder vers uit begon te zien. Dit was om via een rietje in de togus (anus) een vis vol te blazen met lucht, waardoor de vis er boller, glanzender en verser uitzag. Ging je bij Brutale Coba de vis goed inspecteren en zag je van de koop af, dan werd je, ook weer volgens de overleveringen, de huid volgescholden. Vandaar de bijnaam…
Brutale Coba was de bijnaam van Rachel Moffie. Ze werd op 8 oktober 1874 om 7 uur ’s avonds geboren als eerste kind van Emanuel Moffie (1850-1929) en Vogeltje Keijl (1854-1918) op de Uilenburgersteeg 25. Deze steeg lag in het verlengde van de Houtkopersdwarsstraat, tussen de Jodenbreestraat en de Jodenhouttuinen. In het gezin van Emanuel en Vogeltje kwamen nog negen kinderen.
Rachel trouwde, 17 jaar oud, op 11 mei 1892 met Mozes Groenteman (1871-1915) en kreeg 11 kinderen, de eerste, haar dochter Sophia, al drie maanden na het huwelijk op 19 augustus 1892. Sophie overleed in 1893. Na Sophie werden geboren: Vogeltje (12 februari 1892 – Sobibor, 11 juni 1943), Barend (24 september 1895 – Auschwitz, 31 januari 1944), Manus (8 april 1897 – Auschwitz, 31 januari 1944), Salomon (14 december 1899 – Breda, 27 juni 1977), Sophia (3 april 1901 – Auschwitz, 29 oktober 1942), Jacob (10 september 1902 – Auschwitz, 31 maart 1944), Abraham (12 november 1903 – Amsterdam, 30 mei 1904), Naatje (21 augustus 1905 – Sobibor, 28 mei 1943), Saartje (15 maart 1910 – Sobibor, 16 april 1943) en Clara (1 maart 1913 – Sobibor, 9 juli 1943).
In 1909 verhuisde het gezin naar het hoekhuis Jodenbreestraat 30-1, op de hoek met de Houtkopersdwarsstraat, bij de plek waar ze haar vis zou venten. Een paar jaar nadat Mozes in 1915 was overleden trouwde ze met weduwnaar Mozes Piller (Amsterdam, ), die al vijf kinderen had. In februari 1941 woonde het gezin op de Nieuwe Uilenburgerstraat 76hs.
Rachel werkte in de straathandel zoals zoveel Joden van voor de oorlog. Vanwege haar prominente locatie werd ze een gewild model voor kunstenaars en ze is terug te vinden in tekeningen, schilderijen en foto’s. Een van de foto’s staat via een link op deze pagina. De foto is gemaakt door Wolfgang Suschitzky (in 1934-1935).
Wolfgang Suschitzky
Suschitzky was een Joods fotograaf uit Wenen (29 augustus 1912 – Londen, 7 oktober 2016) die in een a-religieus Joods milieu was opgegroeid. Hij legde Rachel Moffie in ca. 1935 vast en deze foto is hier te zien (mocht de link niet werken, hier staat de foto ook). Hij ontvluchtte Wenen in 1934, ging eerst naar Engeland en kwam daarna naar Amsterdam. In de jaren dertig maakte hij veel foto’s in Amsterdam. In 1935 keerde hij, na een mislukt huwelijk van twee jaar (van maart 1934 tot april 1936) met een Nederlandse vrouw, fotografe Helena Wilhelmina Maria Elisabeth Voûte, terug naar Engeland.
Rachel
Rachel werd samen met haar man Mozes Piller in Sobibor vermoord op 13 maart 1943.
bron:
buurtwinkel.amsterdammuseum.nl,
joodsmonument.nl, lemma Rachel Moffie
stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Mozes Groenteman
www.genealogieonline.nl, lemma Mozes Groenteman (geraadpleegd 25 sep 2015)
post facebookgroep “de oude Jodenbuurt”d.d. 25 sep 2015
wikipedia, data Suschitzky
Helena Voute, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 1924.
gepubliceerd:
23 april 2016
laatst bijgewerkt:
6 augustus 2024