Israël Boruch Kowadlo werd in Plotzk (Plock, Polen) geboren op 2 december 1911 als zoon van een rabbijn en overleed in Porto (Portugal) op 29 mei 1959. Ruth Jourgrau herinnert zich Boris goed. Hij was een heel goede kennis van haar ouders, Lea en Dov (Doebi) Jourgrau, en ook van Ruth als kind. Niet alleen Boris was een kennis, maar ook zijn vrouw, en na de oorlog – zijn dochter.
Kowadlo kwam naar Amsterdam vanwege het groeiend antisemitisme in zijn vaderland. In Polen was hij in de leer geweest in de fotostudio van zijn zwager Adam Watman maar het lukte hem niet om daar een bestaan als fotograaf op te bouwen. Toen hij in 1933 in Amsterdam werd ingeschreven werkte hij eerst als medewerker bij een automatiek. In 1937 werd hij al als (kunst)fotograaf geregistreerd op de kaart in het bevolkingsregister. Boris Kowadlo woonde in de Ruyschstraat. in 1937 op nummer 21, in februari 1938 op nummer 57. Dat hij bevriend was met Dov en Lea Jourgrau lag in de lijn der verwachtingen, Dov kwam uit Radauti in Roemenië en zijn vrouw Lea Friedman uit Tarnow in Polen en ze waren ongeveer even oud als Boris. Er waren veel overeenkomsten.
Boris was gericht op de Pools-Joodse gemeenschap die in Amsterdam goed vertegenwoordigd was, onder meer met hun eigen vereniging Sch.Anski en eigen chewresjoels (verenigingssynagogen). Deze Pools-Joodse gemeenschap was dan ook regelmatig het onderwerp van zijn foto’s; hij was de belangrijkste fotograaf van deze gemeenschap.
Het antisemitisme haalde Boris in en in 1940 bevond hij zich midden in de Tweede Wereldoorlog. Hij dook onder en werd actief in het verzet onder de naam “Bernard van der Linden” en hij sloot zich aan bij de fotografengroep “De ondergedoken camera”. Samen met andere zeer bekende fotografen fotografeerde hij tal van gebeurtenissen in de oorlog, helaas is een groot deel van zijn archief verloren gegaan.
Na de oorlog trouwde Boris met Margaretha Raasveld en het paar kreeg een dochter. Zij vestigden zich in de Ruysdaelstraat 22, waar ze een portretstudio begonnen. Zijn broer Mojzesz (Plotz, 15 oktober 1907) maakte alijah (emigreerde) naar Israël en Boris bezocht hem daar een paar keren, hetgeen hij ook op de gevoelige plaats vastlegde. Boris kwam in 1959 om in een tragisch ongeval voor de kust van Porto, hij sloeg overboord tijdens een boottocht. Hij was naar Spanje en Portugal gereisd om het erfgoed van de Sefardische Joden te fotograferen.
Ruth Jourgrau overleefde de oorlog en werd door familie naar Israël gehaald. Boris heeft haar daar nog opgezocht. Wanneer Ruth naar Amsterdam kwam zocht ze hem op. De weinige foto’s die zij van haar ouders heeft zijn door Boris gemaakt en na de oorlog van negatiefjes die zijn vrouw had bewaard aan Ruth gegeven.
Dov Jourgrau (Radauti, 15 juni 1902) werd vermoord in Auschwitz op 7 december 1943. Dov was meubelmaker van beroep.Lea Friedman (Tarnow, 5 oktober 1904) werd vermoord in Sobibor op 23 juli 1943. Hun dochter Ruth overleefde de oorlog en woont in Israël.
bron:
stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 461.
stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Mojzesz Kowadlo
www.wikipedia.nl, lemma boris kowadlo (geraadpleegd 7 mei 2015)
www.nederlandsfotomuseum.nl, lemma Boris Kowadlo (geraadpleegd 7 mei 2015).
gepubliceerd:
2 mei 2016
laatst bijgewerkt:
9 juli 2023