In 2012 mocht in Bob Engelsman in Beth Juliana, Herzliya, interviewen. Per mail hadden we al jaren contact en Bob vertelde me steeds over zaken in de Amsterdam die ik niet kon weten. Het was een bijzonder bezoek. Het was tijdens de sjabbath – een andere dag was niet mogelijk. Ik kwam in Beth Juliana aan aan het einde van de middagmaaltijd en met de sjabbathlift gingen we naar boven. Alles was al voor de sjabbath voor mijn bezoek klaargezet en ik werd zeer hartelijk ontvangen. Het was een bijzonder bezoek en ik kreeg veel informatie over Amsterdam, informatie die in tal van artikelen verwerkt is.
Bob Engelsman overleed in maart 2015.
Bob Engelsman werd als Simon Godschalk Engelsman geboren op 27 juli 1920 in Amsterdam. Hij was de zoon van Isaac Engelsman (Amsterdam, 13 maart 1894 – Auschwitz, 31 maart 1944) en Sientje Bas (Amsterdam, 3 februari 1893 – Auschwitz, 3 september 1943) en hij had een oudere zus Marianne (25 februari 1919 – Auschwitz, 3 september 1943.) In 1941 woonde het gezin op Nicolaas Witsenkade 24hs.
In de zomer van 2014 gaf Bob een interview over de huidige situatie in Europa en Israël. Van zijn deel van dit interview een vertaling:
Herzliya, Israël – “Ik zei in 1938 tegen mijn vader dat we weg moesten gaan uit Nederland. Nu zou ik hetzelfde kunnen zeggen”, zegt Bob Engelsman terwijl hij koffie maakt in zijn appartement in Herzliya. Op de vraag waarheen hij dan zou gaan, aarzelt hij. “Misschien de Verenigde Staten, maar ik ben te oud om nog te gaan. Daarnaast, wat is het ergste dat me hier kan gebeuren? Ik heb alles overleefd“, zegt hij terwijl een glimlach op zijn gezicht verschijnt en hij naar zijn favoriete stoel gaat in het midden van de kamer.
Engelsman is een 94-jarige Nederlandse Jood en een overlever van de sjoah. Hij kwam in 1950 naar Israël, drie jaar na het uitroepen van de onafhankelijkheid. Zoals zovelen die hun vaderland verlieten aan het einde van de Tweede Wereldoorlog probeerde Engelsman te ontsnappen aan de verschrikkelijke herinneringen aan die tijd. Maar, bij aankomst, merkte Engelsman dat het niet eenvoudig was om opnieuw te beginnen in een nieuw land, er was geen werk en het land was bijna leeg. Zijn vrouw en hij besloten terug te gaan naar Nederland om een bedrijf op te starten, en vertelden hun kinderen dat ze op zeker dag naar Israël zouden gaan.
Hoewel antisemitisme in die tijd in Nederland vrijwel niet aanwezig was vond Engelsman dat een vertrek de beste optie was voor Joden. Toen de kinderen oud genoeg waren om de stap te wagen vertrokken de kinderen naar Israël. Engelsman en zijn vrouw volgden in 1982. Ze begonnen een nieuw leven in Israël.
“Het was altijd wel moeilijk, maar nu wordt het nog moeilijker. Niet van binnen de samenleving, maar vanuit de rest van de wereld. Overal zie je de anti-Israëlitische sentimenten sterker worden. Het lijkt wel of ze allemaal opeens denken “Wat doen die Joden daar?”, zegt Engelsman en voegt eraan toe dat de oorlog in Gaza een belangrijke rol speelt in deze ontwikkeling.
“Overal in de wereld zijn er protesten sinds Israël de campagne “Operation Protective Edge” lanceerde. De vlag van Israël wordt regelmatig verbrand en antisemitisch taalgebruik wordt gebezigd door de supporters van de Palestijnse zaak.”
Maar, de groei van de Islamistische Staat is iets dat de 94-jarige echt bezorgd maakt, en niet alleen hem. Engelsman denkt dat de opkomst van deze beweging samen met het groeiende antisemitisme een extreem toxisch klimaat creëert.
Een onlangs gehouden “pro-Palestina” demonstratie in Den Haag, waar sympathisanten de vlag van IS prominent voerden, en volgens berichten riepen “Dood aan de Joden” terwijl ze de Jihad predikten, wordt gezien als een voorteken voor verschrikkingen die komen.
“Toen ik dat op het nieuws zag, en hoorde hoe Joden werden aangevallen, was ik in shock“, zegt Engelsman. En hij is niet de enige, ook andere overlevenden van de Sjoah zijn zeer bezorgd over het antisemitisme dat op dit moment in de Westerse samenleving te zien is.
In dit interview gaf Bob Engelsman een waarschuwing over waar de Westerse samenleving op af stevent. Tal van Europese landen hebben een bloederige antisemitisch geschiedenis en het wordt maar al te duidelijk dat deze geschiedenis na de verschrikkingen van de sjoah niet is gestopt. Israël ligt onder een vergrootglas en gebeurtenissen daar worden uit de context getrokken en vormen de brandstof van een hernieuwd en feller antisemitisme. Na alle waardevolle aanwijzingen die hij me gaf voor het verhaal over de Joodse geschiedenis van Amsterdam waarschuwt Bob Engelsman hiervoor.
Zijn hulp wordt gemist, zijn nagedachtenis zij tot zegen.
bron:
www.middeleasteye.net, lemma holocaust survivors fear rise of anti-Semitism in West, vertaling 1 april 2015
stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Isaac Engelsman
geplaatst met toestemming van Itamar Engelsman, 9 april 2015
laatste aanpassing:
22 september 2019