Bnei Brith Bebeth Jaäcob – Commelinstraat

De synagoge van Bnei Brith Bebeth Jaäcob was gevestigd op de Commelinstraat. Het was een chewresjoel, dat is een synagoge opgericht als een verenigingssjoel, doorgaans buiten de grote officiële synagoges. Tot 1922 was deze sjoel gevestigd op nummer 124. Daarna, op 28 september 1928, verhuisde de sjoel naar nummer 16, waar deze tot 1936 gevestigd bleef. In 1936 werd de rol van deze synagoge overgenomen door de synagoge aan de Linneausstraat.

Voorzanger
J. Drukker werd in 1916 in deze synagoge geïnstalleerd als voorzanger. Dat bleef hij tot 1919, toen ging hij naar de synagoge aan de Uilenburgerstraat.

Commelinstraat 16
Het gebouw waar de synagoge gevestigd was op nummer 16 staat er nog. Er stond jarenlang “rogate” op de gevel, Latijn voor vragen, smeken. Deze letters zullen we waarschijnlijk na 1936 op zijn aangebracht, toen werd het een kerk van de Oud Gereformeerde Gemeente.

In 1922 werd het gebouw als buurtsynagoge in gebruik genomen. In de Dapperbuurt woonden niet zoveel Joden als in de Transvaal- en Oosterparkbuurt, maar een kleine concentratie bevond zich in en rond de Commelinstraat.
Over deze sjoel vertelt Max van Saxen in het boek Herinnering aan Joods Amsterdam dat hier de merkwaardigheid bestond dat rituele handelingen die in de sjoel verricht moesten worden (zoals het optillen van de thorarol) van tevoren bij opbod werden verkocht. Zo drongen volgens hem de gewoonten van de Dappermarkt door in deze buurtsjoel.¹
Hoewel dit in verschillende bronnen te lezen is, is dit waarschijnlijk een broodje aap-verhaal. Het verkopen van mitswot (de ‘rituele handelingen’ zoals Van Saxen ze noemt) is in de meeste synagogen ter wereld gebruikelijk, zeker in orthodoxe sjoels. Of het in de Commelinsjoel ging om verkopen bij opbod is niet bekend. Men vermoedt dat het om ‘gewoon verkopen’ ging. En met het handelen op de nabijgelegen Dappermarkt heeft dat dan ook helemáál niets van doen.

verder
De vereniging Bene Berith Bebeth Ja-acob stelde in september 1921 een bedrag van ƒ 4000,– beschikbaar voor de inrichting van deze synagoge. De letters Rogate bleken volgens een bericht uit 2022 verwijderd te zijn, de deuren zijn ook aangepast.

S. v. d. Zijl
S. v. d. Zijl was een van de oprichters van deze synagoge. Hij overleed in mei 1935, werd begraven op Muiderberg en werd herdacht in het Nieuw Israëlietisch Weekblad.