Bertha (Betty) Baggers (Amsterdam, 1 mei 1921 – Den Haag, 17 februari 2018) wilde operettester worden. Dat was haar grote droom, maar de oorlog gooide roet in het eten. Wat was haar verhaal?
Betty werd geboren als enig kind van diamantsnijder Herman Baggers (Amsterdam, 4 maart 1883 – Auschwitz, 22 oktober 1942) en Flora Gompers (Amsterdam, 8 maart 1892 – Den Haag, 1969). Het beroep van vader, diamantsnijder, was tijdens een deel van zijn leven. Bij de keuring voor de militaire dienst was Herman sigarenmaker, tijdens de moeilijke jaren dertig ging hij langs de huizen – vooral in Brabant – om afbeeldingen van heiligen te verkopen en in 1940 kreeg Herman een marktvergunning om met ‘ongeregelde goederen’ op het Waterlooplein te staan. Op 8 september 1942 werd Herman tewerkgesteld in het werkkamp ’t Schut te Ede. In de nacht van 2 op 3 oktober 1942 werd Herman vanuit dit kamp op transport gezet en ging via Arnhem naar Westerbork. Herman werd op 9 oktober 1942 naar Auschwitz gedeporteerd en kwam daar op 12 oktober 1942 aan. Tien dagen later werd Herman vermoord.
Volgens overlevering was Herman klein van stuk, bij de gegevens van de keuring werd zijn lengte echter niet ingevuld. Wel zijn vader, Machiel Marcus Baggers (Amsterdam, 12 januari 1829 – Amsterdam, 21 december 1903) en zijn moeder Abigael Cassuto (Amsterdam, 16 maart 1843 – Amsterdam, 21 september 1888), bij de gegevens bij de keuring werd spelling van de familienaam van moeder als Cassoeto vermeld.
Vlak voor het uitbreken van de oorlog woonde Betty op de Topaasstraat 7-2. Het gezin van Herman en Flora werd daar op 31 juli 1924 ingeschreven bij de zusters van de vader van Herman. Betty heeft het grootste deel van haar jeugd in deze buurt doorgebracht. Voor juli 1924 woonde het gezin, vanaf 1911, op de Nieuwe Prinsengracht 18-3. In de eerste jaren op de Topaasstraat ging het financieel zo goed met het gezin van in 1929 een dagmeisje kon worden aangesteld.
Flora werkte bij Hirsch op het Leidseplein en was daar inkoopster was voor de hoedjes en tasjes.
Betty wilde operettester worden. Op haar zestiende ging ze naar het Tip Top Theater en kreeg een rolletje als soubrette bij de middagvoorstelling. Het smaakte naar meer en Betty kreeg in het begin van de bezetting zang- en dansles van de Duits-Joodse acteur en filmregisseur Kurt Gerron (Berlijn, 11 mei 1897 – Auschwitz, 15 november 1944). Ze was in die periode verkoopster.
Gerron werd de eerste die ervoor zorgde dat Betty de oorlog zou gaan overleven. Betty kreeg de oproep om zich te melden en had die bewuste dag zangles van Kurt Gerron. Ze vertelde het aan hem en Kurt wist, als Duitse Jood, het gevaar van de bezetter te duiden en drukte Betty op het hart om te gaan onderduiken. Betty nam zijn advies serieus, ging naar huis, pakte haar tas en ging in de onderduik. Ze zat op verschillende locaties op de Veluwe en vlak voor de bevrijding op een boerderij in Baarn en sprak na de oorlog nauwelijks over deze moeilijke tijd.
Na de bevrijding kon Betty terug naar Amsterdam waar iedereen van haar familie, behalve haar moeder, vermoord bleek. Ook haar vader was vermoord, en Betty had vooral met hem een liefdevolle band.
Haar droom om operettester te worden is nooit vervuld door de oorlog. Maar wel bleef Betty tot op hoge leeftijd als amateur zingen en dansen.
bron:
Bertha Baggers, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 26.
Flora Gompers, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 26.
Herman Baggers, Stadsarchief Amsterdam, Militieregisters, archiefnummer 5182, inventarisnummer 4369.
Herman Baggers, Stadsarchief Amsterdam, Marktvergunning.
Dagmeisje, Advertentie. “Het volk : dagblad voor de arbeiderspartij”. Amsterdam, 23-02-1929, p. 12. Geraadpleegd op Delpher op 07-03-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011115160:mpeg21:p012.
Bertha Baggers, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130253601 (Bertha BAGGERS).
Flora Baggers – Gompers, Joodsmonument.nl, https://www.joodsmonument.nl/nl/page/469756/flora-baggers-gompers (geraadpleegd 7 maart 2025).
Herman Baggers, Gemeentearchief Ede, identificatie 000695, https://www.archieval.nl/detail.php?id=713559068 (geraadpleegd 7 maart 2025).
Herman Baggers, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130253606 (Herman BAGGERS).
Email Rachel Kuijlenburg d.d. 6 maart 2025.
illustratie:
Dagmeisje, Advertentie. “Het volk : dagblad voor de arbeiderspartij”. Amsterdam, 23-02-1929, p. 12. Geraadpleegd op Delpher op 07-03-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011115160:mpeg21:p012.
Herman Baggers en Flora Gompers ter gelegenheid van hun huwelijk op 19 augustus 1919. Merkelbach, Atelier Jacob. Collectie Joods Museum, F005411. Publiek Domein.
Betty Baggers, famileiarchief met dank aan Rachel Kuijlenburg (email d.d. 12 maart 2025).
gepubliceerd:
7 maart 2025
laatst bijgewerkt:
13 maart 2025