Ben Plotske

Ben (Benedictus) Plotske (Amsterdam, 16 november 1884 – Auschwitz, 13 augustus 1942) had bedrijf in manufacturen. Het hoofdmagazijn was op de Kalverstraat 118, daarnaast was hij gevestigd op de Hemonylaan 11 en de Kinkerstraat 146-148. Ben was gehuwd met Rebecca Zwaaf (Amsterdam, 4 maart 1886 – Amsterdam, 25 januari 1930) en zij hadden drie kinderen, Mozes, Jacob en Betje (Liesje).

De dochter van Ben, Liesje (Amsterdam, 18 mei 1914 – Auschwitz, 13 augustus 1942), verloofde zich in 1937 met Max (Mozes) van der Sluis (Meppel, 27 november 1909 – Auschwitz, 13 augustus 1942).  Een jaar eerder, in oktober 1936, verloofde de zoon des huizes, Max (Mozes) (Amsterdam, 15 juli 1910 – Amsterdam, 29 oktober 1944), zich met Zus Godschalk. Liesje en Max hadden nog een broer, Jacob (Jaap) (Amsterdam, 19 december 1911 – Extern kommando Fürstengrube, 31 maart 1943). Tijdens de oorlog woonde Ben op de Apollolaan 175.

Ben was de zoon van Mozes Plotske (Amsterdam, 19 september 1864 – Amsterdam, ) en Betje Pijnappel (Amsterdam, 13 september 1863 – Amsterdam, 23 april 1915) en groeide op in een gezin met elf kinderen. Ben groeide op op adressen als de Uilenburgerstraat 114 en de Joden Kerkstraat 54 (Nieuwe Kerkstraat 54). Ben was vernoemd naar zijn grootvader Benedictus Plotske (Amsterdam, 19 maart 1840) die gehuwd was met Ester Espinoza (Amsterdam, 1836). Ook grootvader en grootmoeder woonden op de Joden Kerkstraat, op nummer 58 3 hoog achter. In het stadsarchief is de familie nog verder terug te traceren, grootvader Benedictus was de zoon van Mozes Plotske (Amsterdam, 3 januari 1808) en Rachel Zwart (Amsterdam, 4 januari 1812) en zij woonden op de Sint Anthoniesbreestraat 36. Ook Mozes was venter van beroep en het gezin woonde ook op de Moddermolensteeg 7. Verder terug in de familie is niet via het stadsarchief mogelijk.

Ben werkte ook samen met zijn broer Jaap (Jacob, Amsterdam, – Sobibor, ) en in januari 1924 verscheen er een advertentie in het Algemeen Handelsblad waarin ze aankondigden dat een restant goederen uit het Volkswarenhuis op de Oude Hoogstraat 14 – het pand is er nog en is in 2019 en boekhandel – verkocht zou gaan worden op de Utrechtsestraat 56, in het voormalige pand van De Vier Vriezen, eveneens een Joodse zaak.

De verkoop van boedels van zaken die opgeheven werden wordt vaker de metier van Ben. Ook in een van de eerste advertenties waarin de vestiging in de Kinkerstraat wordt genoemd, in 1926,  is daar sprake van. Daar wordt dat de boedel van de gerenommeerde zaak Jakobsen en Manus verkocht.

In 1931 lijkt het erop dat de vestiging op de Kalverstraat gesloten zou worden en de handel zou worden verplaatst naar de Kinkerstraat. Er was toen ook een vestiging op de Jan Evertsenstraat 13 en het magazijn van de firma was op de Gedempte Begijnensloot 9 gevestigd. Een jaar later blijkt dat de vestiging op de Kalverstraat nog steeds geopend is. In 1935 is de vestiging Kalverstraat inderdaad opgeheven en blijkt op de Jan Evertsenstraat 59 een nieuwe vestiging te zijn.

Op 4 april 1942 verscheen er een advertentie in ‘De Telegraaf’ waarin melding wordt gemaakt van het feit dat de zaak onder een nieuwe beheerder is gekomen. Dit was een door de nazi’s aangestelde Verwalter. Joden werden onteigend en hun zaak werd onder zo’n zaakgelastigde geplaatst. In september van dat jaar wordt er door deze Verwalter een advertentie geplaatst waarbij de naam gehandhaafd blijkt, Ben Plotske. De advertentie verscheen in ‘De Misthoorn’, een van de meest antisemitische kranten tijdens de oorlog. Ben was al vermoord toen deze advertentie geplaatst werd. Na de oorlog maakt de zaak onder de naam Fa. Ben Plotske een doorstart.

 

bron:
Stadsarchief Amsterdam, bevolkingsregister 1874 – 1893, Plotske, Anna – Uilenburgerstraat 114 – 06-08-1868 – Amsterdam – BRB00625000030
Stadsarchief Amsterdam, bevolkingsregister 1874 – 1893, Plotske, Benedictus – Joden Kerkstraat 54 – 16-11-1884 – Amsterdam – BRB00284000283
Stadsarchief Amsterdam, bevolkingsregister 1874 – 1893, Plotske, Benedictus – Joden Kerkstraat 58 – 3 hoog; achter – 19-03-1840 – Amsterdam – BRB00285000014
Stadsarchief Amsterdam, bevolkingsregister 1864 – 1874, Plotske, Benedictus – 19-05-1840 – Amsterdam – 36 – St: Anthie breestraat 36 – C – BRGD00004000056
Stadsarchief Amsterdam, bevolkingsregister 1864 – 1874, Plotske, Mozes – 03-01-1808 – Amsterdam – 7 – Moddermolensteeg 7 – C – BRGD00005000262
www.joodsamsterdam.nl, Hemonylaan (geraadpleegd 16 mei 2019)
www.joodsmonument.nl, lemma Mozes Plotske (geraadpleegd 16 mei 2019)
“Advertentie”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 03-01-1924. Geraadpleegd op Delpher op 16-05-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010657333:mpeg21:a0041
www.joodsmonument.nl, lemma Jacob Plotske
“Advertentie”. “De Telegraaf”. Amsterdam, 11-02-1926. Geraadpleegd op Delpher op 16-05-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110565385:mpeg21:a0136
“Advertentie (adressen)”. “De Telegraaf”. Amsterdam, 11-02-1926. Geraadpleegd op Delpher op 16-05-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110565385:mpeg21:a0136
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaarten Plotske, B. – 16-11-1884 – 5422-1147-2650
“Familiebericht (overlijden Rebecca Zwaaf)”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 25-01-1930. Geraadpleegd op Delpher op 16-05-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010660995:mpeg21:a0168
“Advertentie opheffing vestiging Kalverstraat”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 30-04-1931. Geraadpleegd op Delpher op 16-05-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010661461:mpeg21:a0090
“Advertentie”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 30-04-1931. Geraadpleegd op Delpher op 16-05-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010661461:mpeg21:a0090
“Advertentie”. “De Tijd : godsdienstig-staatkundig dagblad”. ‘s-Hertogenbosch, 01-01-1935. Geraadpleegd op Delpher op 16-05-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010540262:mpeg21:a0038
“NIEUWE BEHEERDERS.”. “De Telegraaf”. Amsterdam, 04-04-1942. Geraadpleegd op Delpher op 16-05-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110583864:mpeg21:a0152
“Advertentie”. “De misthoorn : onafhankelijk en onpolitiek orgaan tot wering van den joodschen invloed : officieel orgaan van het Comité tot Bestudeering van het Joodsche Vraagstuk”. Driebergen, 05-09-1942. Geraadpleegd op Delpher op 16-05-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010453764:mpeg21:a0015

illustratie:
“Advertentie”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 03-01-1924. Geraadpleegd op Delpher op 16-05-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010657333:mpeg21:a0041
“Advertentie”. “De Telegraaf”. Amsterdam, 11-02-1926. Geraadpleegd op Delpher op 16-05-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110565385:mpeg21:a0136

laatst bijgewerkt:
27 september 2019