Baergo

Op de Van Baerlestraat 104 was ‘vleeswaren Baergo’ gevestigd. De zaak was van Herbert Gottschall (Klein Gerau, 16 mei 1908) en Ernst Baer. In 1933 vertrok Herbert Gottschall vanuit Duitsland met zijn vrouw Erna Aaron (Chemnitz, 20 februari 1910) en Ernst Leo Bär (Baer) (Frankfurt am Main, 14 april 1907) met zijn vrouw Edith Sophie Schmidt (Erfurth, 16 augustus 1909) naar Amsterdam.
Op 31 januari 1934 openden zij op de Van Baerlestraat 104 een Duitse zaak in vleeswaren en hun specialiteit, ‘Frankforter’ worstsoorten onder de naam ‘Baergo, gerenommeerde fijne worstsoorten’. (tekst gaat verder onder de illustratie)

Met hun vrienden Ernst en Edith Baer begonnen Erna en Herbert Gottschall al eerder, in oktober 1933, een worstfabriek Baergo NV op de Overamstelstraat 11. De Gottschalls woonden toen op de Wouwermanstraat 36hs, waar ze tot 1943 bleven wonen. De Baers woonden op de Transvaalkade 115-1 waar ook zij tot augustus 1943 bleven wonen.
In 1934 liet de opperrabbijn A. S. Onderwijzer middels een annonce in het Nieuw Israëlietisch Weekblad weten dat de vleeswaren van Baergo niet onder Rabbinaal toezicht stonden. Voor zover is na te gaan ontbrak het toezicht, maar hield men zich bij de productie wel aan de kasjroet.
Herbert sterft aan een hersenbloeding op 7 februari 1938. Zijn zoon Heinz Herbert werd na het overlijden van zijn vader geboren op 25 maart 1938. 
Na 1941 was het niet meer mogelijk om in de slagerij te werken. Erna zocht een andere bron van inkomsten en vond tot juli 1942 werk in Rusthuis Gompertz aan de Euterpestraat 12. Later werd Erna medewerkster op het kantoor voor de Hulp aan Vertrekkenden van de Joodsche Raad en had een Sperre. Erna en haar zoon overleefden de oorlog.

Na de oorlog, in 1947, vertrekken Erna Gottschall-Aaron en haar zoon Heinz Herbert naar New York.

Ernst en Edith Baer vertrokken met hun dochter Lore (Amsterdam, 26 augustus 1938) in maart 1947 naar New York. De zaak werd in naam voortgezet, zo bewijst een advertentie uit september 1949, echter niet door Ernst. Waarschijnlijk stopte het bedrijf rond 1953.
 
Lore
In de zaak hielp de moeder van Lore, Edith en vader Ernst zorgden thuis voor Lore. Tijdens de eerste jaren van de bezetting bleven ze in hun woning wonen, maar op een zekere avond kwamen er twee geüniformeerde agenten het huis binnen en arresteerden de grootvader van Lore. Hij werd naar Bergen-Belsen gestuurd waar hij omkwam.
De ouders van Lore kwamen in contact met Elsa en Sam Izaaks die contacten hadden met de Nederlandse ondergrondse. Ze kwamen overeen dat er voor Lore een onderduikplaats gevonden moest worden en een tweede voor Ernst en Edith. Het was te gevaarlijk om als gezin samen te blijven. Lore kwam terecht bij Theodorus en Maria Schouten, een ouder katholiek echtpaar met vijf kinderen. Ernst en Edith zaten in de buurt ondergedoken. Een dochter des huizes, Cornelia, zorgde ook voor Lore als een pleegouder. Theodorus Schouten, een melkveehouder, werd bijna gearresteerd omdat hij weigerde melk aan het Duitse leger te verstrekken.

Na de oorlog kwamen Ernst en Edith Lore ophalen, maar Lore wilde niet mee omdat ze de Schoutens als haar echte ouders zag. Desondanks keerde ze met haar ouders terug naar Amsterdam en twee jaar later emigreerde het gezin naar de Verenigde Staten. In 1992 werden Theodore, Maria en Cornelia Schouten door Yad Vasjem onderscheiden en erkend als ‘Rechtvaardige onder de Volkeren’.

 

bron:
United States Holocaust Memorial Museum informatie foto.
Stadsarchief Amsterdam, Erna Aaron, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 2
Stadsarchief Amsterdam, Edith Sophie Schmidt, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 720
kaart Joodse Raad Ernst Bär via Arolsen Archives, 1302454011
kaart Joodse Raad Erna Gottschall Aaron via Arolsen Archives 130296107
“Advertentie Baergo”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1949/09/23 00:00:00, p. 18. Geraadpleegd op Delpher op 05-11-2019, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010873517:mpeg21:p018
“Advertentie Baergo”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 1953/11/07 00:00:00, p. 10. Geraadpleegd op Delpher op 05-11-2019, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000040462:mpeg21:p010
“Advertentie Baergo”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1933/10/04 00:00:00, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 05-11-2019, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874866:mpeg21:p007
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Gottschall, H. – 16-05-1908 – 5422-0469-2710

illustratie:
United States Holocaust Memorial Museum, courtesy of Lore Baer. View of the entrance and display window of the Baergo butcher shop in Amsterdam, owned by Ernst Baer, a German Jewish emigre. Met vriendelijke toestemming d.d. 11 februari 2021
“Advertentie Baergo”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1949/09/23 00:00:00, p. 18. Geraadpleegd op Delpher op 05-11-2019, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010873517:mpeg21:p018
“Advertentie Baergo”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 1953/11/07 00:00:00, p. 10. Geraadpleegd op Delpher op 05-11-2019, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000040462:mpeg21:p010
“Advertentie Baergo”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1933/10/04 00:00:00, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 05-11-2019, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874866:mpeg21:p007

gepubliceerd:
11 februari 2021

laatst bijgewerkt:
5 juni 2024