Bachoerei Mewakshij Jausher

De eerste keer dat deze vereniging in de kranten verschijnt, is wanneer in december 1927 B. Roeg spreekt met ‘iets over Chanoekoh’. Het was de Joodse vereniging voor de Nieuwmarktbuurt, een Joodse vereniging die zeer actief was en die zich ook inzette tegen de christelijke zendingsdrang onder Joodse kleuters. De daadwerkelijke oprichting van de vereniging voor de school geschiedde op 26 februari 1928. Naast de school bestond de overkoepelende vereniging van de Joodse gemeente met haar synagoge sinds 1857 en de synagoge zelf sinds 1860.

Volgens een bericht uit het NIW van 25 december 1931 was Bachoerei Mewakshij Jausher niet de enige organisatie die was opgericht tegen de christelijke zendingsdrang, er waren er zelfs drie.

Zending
Christelijke zending onder Joodse kleuters. Het is nogal wat, maar het gebeurde. Het gebeurde zelfs in zulke mate dat op 13 mei 1928 in gebouw ‘Diligentia’ een avond werd georganiseerd waar rabbijn R. H. Sarlouis sprak en tal van prominenten aanwezig waren, waaronder mevrouw Benjamin namens ‘Beis Jisroeil’, het hoofd van de school voor de Nederlands-Israëlitische Minvermoogenden op de Rapenburgerstraat mevrouw B. Sohlberg, mevrouw S. van Gelderen – van de voorbereidende school van de vereniging ‘Kennis en Godsvrucht’, de heer B. Blog voor ‘Betsalel’, en voor Bachoerei Mewakshij Jausher zelf de heer A. Koekoek.

Het bleek zeker niet te gaan om een enkele kleuter. Maar liefst 62 Joodse kleuters uit de Nieuwmarktbuurt bezochten enkele keren per week het Zendingslokaal op de Oudezijdsachterburgwal / Monnikenstraat. En de Joodse kleuters in deze buurt waren niet een minderheid, op de christelijke bewaarscholen waren zij in die tijd zelfs een meerderheid. Een deel van het probleem werd veroorzaakt door de zendingsdrang, een deel van het probleem werd veroorzaakt door het ontbreken van Joods kleuteronderwijs in deze omgeving. Men maakte zich met recht zorg dat deze kleuters voor het Jodendom verloren zouden gaan.
Op de vergadering van 13 mei werd de ouders dan ook opgeroepen om hun kinderen naar de Joodse bewaarscholen op de Nieuwe Keizersgracht of de Rapenburgerstraat te sturen. Ieder die Amsterdam kent weet dat zowel de Rapenburgerstraat als de Nieuwe Keizersgracht een flink eind van de Nieuwmarktbuurt liggen en dat deze afstand, twee keer per dag voor halen en brengen, een probleem bleef.

Natuurlijk waren er ouders die vanuit de druk vanuit de Joodse samenleving of vanwege hun persoonlijke overtuiging hun kinderen naar de verder gelegen Joodse scholen stuurden, maar een echte oplossing moest gezocht worden in Joods kleuteronderwijs in deze buurt. Om de mogelijkheid te onderzoeken werd er een Joodse oudercommissie samengesteld.

De zaak bleef in de belangstelling. Op 10 juni 1928 sprak opperrabbijn Tal tijdens een bijeenkomst in ‘Musis Sacrum’.
Op 28 september 1928 verscheen in de krant het bericht dat de vereniging de beschikking had verkregen over lokalen aan de Barndesteeg 4. Daar zou de Joodse kleuterschool opgericht worden, binnen een aparte organisatie. In januari 1929 was het zo ver, het Trenshuis opende haar deuren voor de Joodse kleuters uit de buurt rond de Nieuwmarkt.

Berichten in de pers laten zien dat het een moderne onderwijsinrichting was. Zo gingen de kinderen op 17 juli 1927 onder leiding van twaalf leidsters naar Zandvoort per trein, met een overstap in Haarlem en waarbij het doel het strand in Zandvoort was waar de kinderen gingen spelen.
In 1935 werd er een soortgelijk uitstapje voor de kinderen gerapporteerd in de krant, toen naar Bergen aan Zee, en ook nog in augustus 1939.

Bekering zelfs nog in 1937

Opgepast voor de Zendingspraktijken.
Het Bestuur van „Bachoerei Mewakshij Jausher”, richt zich tot de lezers van dit blad met het volgende: Het werk van „Bachoerei” – de Vereniging tot bestrijding der zendingspraktijken – ondervond deze dagen moeilijkheden, die thans opgelost zijn, en die het ter kennis van het publiek wil brengen. In de loop der jaren is de strijd tegen de zending zodanig gevoerd, dat dopen slechts zeer zelden voorkwam. Lokmiddelen mochten niet meer baten, bijeenkomsten mislukten, terwijl eventueel voorkomende gevallen met succes bestreden werden. Al lekte hiervan weinig naar buiten uit, de zendingspogingen slaagden nagenoeg niet meer. Doch thans past zij andere praktijken toe, welke intussen weer de aandacht vragen. Gebruik makende van de antisemietische stemming, knopen niet-Joodse zendingsijveraars gesprekken met Joodse jongelui aan, betreffende onze godsdienst, welke zij zeggen te verheerlijken! Zij nodigden de Joodse jongelui ten hunne huize uit om hen daarvan nader op de hoogte te brengen, trachten op deze wijze clubjes te vormen – naar het heet – zonder enige bedoeling van bekering, terwijl dit alles uitgaat van de zending. Een vader, wiens zoon hiervan reeds slachtoffer dreigde te worden, waarschuwde hiertegen, terwijl het Bestuur gebleken is, dat de zendelingen hun contact vooral zoeken bij jongelui, die huiswaarts keren na hun verblijf in Joodse verenigingen. Het Bestuur heeft zodanige maatregelen genomen, dat deze zendingspoging evenmin slagen zal, terwijl ’t thans verzoekt, dat elkeen, die meent, dat de zending – waar of in welke vorm ook –  ergens actief is, onmiddellijk hiervan kennis geeft aan het Bestuur der Vereniging, Secretariaat: p. a. L. v. Gelderen, Boerhaaveplein 20, Amsterdam (O.), Tel. 53594. Een speciale waarschuwing tot de jeugdleid(st)ers en bezoek(st) ers der Verenigingen, zij hieraan nog toegevoegd

Hoewel er bij de oprichting van het Trenshuis een duidelijke behoefte was aan Joods kleuteronderwijs in deze buurt, pakten donkere wolken zich al snel samen doordat enkele jaren later niet genoeg Joodse kinderen in deze buurt bleken te wonen om de instelling in stand te houden. In een krant uit januari 1931 werd voor het eerste gesproken over de sluiting van het Trenshuis. Een maand later bleek het gevaar vooralsnog geweken door financiële bijdragen van de Joodse gemeenschap en er werd in de krant gevraagd voor verdere ondersteuning.

Synagoge
De synagoge van de vereniging bestond al sinds 1860. Meer over de sjoel via deze pagina.

Activiteiten
Het was een actieve organisatie die meer deed dan zich inzetten voor Joods kleuteronderwijs. Er werden tal van cursussen georganiseerd en vragenuurtjes. Deze werden soms georganiseerd in de synagoge op de Sint Anthoniesbreestraat 36, later ook vanuit de verenigingslokalen op de Kloveniersburgwal 10 en tegen de oorlog vanuit Gebouw ‘De Leeuw’ op de Valkenburgerstraat 149. De bekende schrijfster Clara Asscher – Pinkhof zette zich in 1928 al in voor de vereniging.
In 1935 had mejuffrouw Annie Susan een revue vervaardigd, de Bachoerei-revue 1935.

S. Cauveren

Maandblad
In 1939 wordt er gewag gemaakt van een maandblad van de vereniging, die dan al in haar elfde jaargang zit. Het blad wordt belangeloos gedrukt door S. Cauveren. Waarschijnlijk is dit Salomon Cauveren die een kopieer-inrichting had op de Utrechtsestraat 36.

Wie vormden het bestuur?
Het Bachoerei-Erecomité.
L. H. Sarlouis, Opperrabbijn van de N.I.H.S., te Amsterdam,
J. Vredenburg, Voorzitter van de vergadering van Opperrabbijnen in Nederland,
Ph. Coppenhagen en G. de Lange, Rabbijnen der N.I.H.S., te Amsterdam,
E. M. Frances en Dr. B. I. Ricardo, Rabbijnen der P. I. Gemeente, te Amsterdam.
A. Asscher, Voorzitter van de Permanente Commissie tot de Algemene Zaken van het N.I.K.G. en van de Kerkeraad,
M. B. Nijkerk, Voorzitter van het Kerkbestuur der N.I.H.S., alhier.
J. M. Vaz Dias, Voorzitter van de Kerkeraad der P. I. Gemeente, alhier.
E. A. Rodrigues Pereira, arts, Parnas-President der P. I. Gemeente, alhier.
S. Cauveren, Ere-lid, van Bachoerei Mehawsky Jausher.
Prof. Dr. D. Cohen, Secretaris van het Comité voor Bijzondere Joodse belangen.
E. van Dien, Penningmeester van het Trenshuis.
Dr. J. de Hartogh Jr., Voorzitter van het Ned. Isr. Armbestuur.
Moré L. Hirschel, Voorzitter van de Bond van de Joodse Buurtverenigingen.
A. Koekoek, Voorz. van „Mewakshy Jausher”.
H. J. de Lange Mzn., Voorz. van de Joodse Wijkvereniging.
A. Maykels Hzn., Vice-Voorzitter van „Beis Jisroeil”.
A. van Praag, Secretaris van de Vereniging van Joodse Gezinsvoogden.
Jules Roos, Voorzitter van de Contact commissie der N.I.H.S.
Mevr. T .Serlui—Hiegentlich, Presidente van het Ponden-Comité.
Mevr. A. Schwimmer—Vigeveno, Presidente van de Joodse Vrouwenraad.
E. Stibbe, Voorzitter van „Achawa”.

De vereniging was tot in het begin van de oorlog actief en werd na 1945 niet opnieuw opgericht.

 

bron:
“VEREENIGINGSLEVEN – B. Roeg”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1927/12/02 00:00:00, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 01-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858009:mpeg21:p002
“BACHOEREI MEWAKSHIJ JAUSHER Strijd tegen de zending.”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1928/05/18 00:00:00, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 01-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858018:mpeg21:p009
“VERZET TEGEN DE ZENDING ONDER DE JODEN (meerderheid).”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 1928/05/14 00:00:00, p. 10. Geraadpleegd op Delpher op 01-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010659239:mpeg21:p010
“BACHOEREI MEWAKSHIJ JAUSHER Strijd tegen de zending.”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1928/05/18 00:00:00, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 01-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858018:mpeg21:p009
“Nieuw Israelietisch weekblad, verslag bijeenkomst”. Amsterdam, 1928/05/18 00:00:00, p. 10. Geraadpleegd op Delpher op 01-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858018:mpeg21:p010
“Advertentie Tal”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1928/06/01 00:00:00, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 01-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858020:mpeg21:p001
“VEREENIGINGSLEVEN, Asscher – Pinkhof”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1928/06/22 00:00:00, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 01-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858023:mpeg21:p002
“Stadsnieuws verkrijgen lokalen Barndesteeg”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1928/05/18 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 01-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000579063:mpeg21:p00004
“BACHOEREI MEWAKSHIJ JAUSHER. Strand”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1929/07/26 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 01-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000578030:mpeg21:p00003
“Stadsnieuws, bijeenkomst syngoge.”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1929/08/16 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 01-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000578033:mpeg21:p00007
“BACHOEREI MEWAKSHIJ JAUSHER, sluiting”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1931/01/02 00:00:00, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 01-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858650:mpeg21:p001
“BACHOEREI MEWAKSHIJ JAUSHER, gevaar geweken.”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1931/02/06 00:00:00, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 01-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858655:mpeg21:p003
“Joodsche Societeit, bericht aantal verenigingen”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1931/12/25 00:00:00, p. 13. Geraadpleegd op Delpher op 01-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874732:mpeg21:p013
“BACHOEREI-REVUE 1935”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1935/05/17 00:00:00, p. 12. Geraadpleegd op Delpher op 01-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871397:mpeg21:p012
“BACHOEREI MEWAKSHIJ JAUSHER, uitstapje Bergen aan Zee”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1935/08/23 00:00:00, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 01-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871419:mpeg21:p003
“OPGEPAST”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1937/08/26 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 01-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000580026:mpeg21:p00005
“AAN HET JOODSE VOLK (het bestuur).”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1937/11/25 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 01-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000580039:mpeg21:p00012
“DE SEIDERAVONDEN IN BARCHOEREI MEWAKSHIJ JAAUSHER”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1939/04/14 00:00:00, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 01-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874671:mpeg21:p001
“REIS BACHOEREI”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1939/08/28 00:00:00, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 01-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874582:mpeg21:p003
“Het maandblad van Bachoerei”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1939/05/26 00:00:00, p. 12. Geraadpleegd op Delpher op 01-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874573:mpeg21:p012

illustratie:
“Advertentie Tal”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1928/06/01 00:00:00, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 01-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858020:mpeg21:p001
“Het maandblad van Bachoerei”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1939/05/26 00:00:00, p. 12. Geraadpleegd op Delpher op 01-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874573:mpeg21:p012

laatst bijgewerkt:
1 augustus 2020