Het Afrikanerplein is een plein in de Transvaalbuurt. De wijk werd na 1896 aangelegd, na de annexatie van het noordelijkste deel van de gemeente Nieuwer-Amstel. De bouw begon in de jaren 1910 – 1920 en het stratenpatroon werd ontworpen door Berlage. De wijk bestond grotendeels uit arbeiderswoningen in de stijl van de Amsterdamse School. Voor 1940 was het een van de meest Joodse wijken van de stad. Door renovatie van de traditionele Jodenhoek waren veel huizen afgebroken en deze buurt was door de relatief lage huren in trek. Zo’n 70% van de inwoners van de wijk waren rond 1940 Joods.
Afrikanerplein 1 – Brood- en Banketbakker Levisson
Op dit adres was in 1939 een van de twee filialen van Levisson’s Brood- en Banketbakkerijen ORT gevestigd. Het andere filiaal was op de Blasiusstraat 113.
Afrikanerplein 9 – David Vuijsje en Jeannette Bos
In april 1942 adverteerde Vuijsje vanaf dit adres met een reparatieservice. David Vuijsje (Amsterdam, – Auschwitz, ) was winkelier en was gehuwd met Jeannette Bos (Amsterdam, – Auschwitz, ). Ten tijde van de razzia hadden David en Jeannette twee kinderen; Klara (Amsterdam, – Auschwitz, ) en Aäron (Amsterdam, – Auschwitz, ). David was niet thuis maar voegde zich later bij zijn hoogzwangere vrouw en kinderen. In Westerbork werd zoon Abraham (Westerbork, – Auschwitz, ) geboren.
Afrikanerplein 14-16 – Bibliotheek
Tijdens de oorlog Voorlichtingsbureau Joodse Raad voor hulp aan ‘vertrekkenden’.
Afrikanerplein 19 – voorlichtingsbureau Joodsche Raad
In september 1943 verhuisde dit voorlichtingsbureau van de Joodsche Raad van de Kraaipanstraat 60 naar dit adres. Het was het districtsbureau Oost van de Joodse Raad en stond onder leiding van de Duits-Joodse jurist Marcel Fraenkel (Berlijn, 24 mei 1907 – Dusseldorf, 18 november 1960). In 1943 was dit een van de adressen waar brieven werden aangenomen ter verzending naar de ’te werk gestelden’ in Duitsland. Zoals alles werd ook dit ordelijk geregeld en werden mensen die een bericht wilden sturen in alfabetisch opgeroepen dit te doen. Men kon ook een brief afgeven bij de Centrale Postafdeling van de Joodse Raad op de Lijnbaansgracht 366. Brieven mochten slecht aan één zijde beschreven worden en in de Duitse taal zijn opgesteld. In september 1943 verhuisde het voorlichtingsbureau naar Afrikanerplein 16.
Afrikanerplein 21-1 – Eva Lakmaker – Vrachtdoender
Van Eva is er een brief bewaard gebleven die ze stuurde aan de directie van Lambert Janssen & Neumann. Ze woonde in het begin van de bezetting op dit adres.
Afrikanerplein 33 – J. Hartog en K. de Haan
Het echtpaar Jacob Hartog (Zutphen, – Amsterdam, ) en Klara de Haan (Leeuwarden, – Amsterdam, ) vierden op 15 november 1931 het feit dat zij zestig jaar getrouwd waren.
Afrikanerplein 48-50 – bakkerij W. A. van Dijk
Rond 1929 was hier de ‘Elektrische Luxe Brood-, Koek- en Banketbakkerij’ van W. A. van Dijk gevestigd.
Afrikanerplein 50-1 – Isaac Roet
In 1944 woonde Isaac Roet op dit adres. Die periode was zeer kort, op 11 februari 1944 werd Isaac in Auschwitz vermoord. Isaac werkte onder andere bij de voorloper van de IBM op het Frederiksplein en probeerde op de Barneveld-lijst te komen, wat werd afgewezen.
bron:
“Advertentie Van Dijk”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1929/10/04 00:00:00, p. 10. Geraadpleegd op Delpher op 05-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874384:mpeg21:p010
“60-JARIG HUWELIJKSFEEST.”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1931/11/13 00:00:00, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 05-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874726:mpeg21:p005
www.joodsmonument.nl, lemmata Hartog – de Haan (geraadpleegd 5 december 2020)
“Advertentie Levisson”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1939/09/13 00:00:00, p. 23. Geraadpleegd op Delpher op 05-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874589:mpeg21:p023
Bianca Stiger, Atlas van een bezette stad. Amsterdam 1940 – 1945 (Amsterdam 2019) 457
“Advertentie Vuijsje”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 1942/04/17 00:00:00, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 05-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318314:mpeg21:p008
www.joodsmonument.nl, lemmata gezin Vuijsje (geraadpleegd 5 december 2020)
“Letters U tot en met Z en A tot en met L aan de beurt Postverkeer met de in Duitschland tewerkgestelden”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 1943/07/23 00:00:00, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 05-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318379:mpeg21:p001
“Het Voorlichtingsbureau is verhuisd”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 1943/09/10 00:00:00, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 05-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318386:mpeg21:p001
illustratie:
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank, Collectie Stadsarchief Amsterdam: foto’s. Afrikanerplein. 20 maart 1938. OSIM00004001314
“60-JARIG HUWELIJKSFEEST.”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1931/11/13 00:00:00, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 05-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874726:mpeg21:p005
“Advertentie Vuijsje”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 1942/04/17 00:00:00, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 05-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318314:mpeg21:p008
gepubliceerd:
5 december 2020
laatst bijgewerkt:
11 maart 2022