Aby Jetomim (vader van de wezen) was een Portugees Israëlitisch Jongensweeshuis. Het genootschap werd op 8 juli 1648 opgericht en is daarmee een van de oudste Joodse wezenorganisaties van Amsterdam. De doelstelling van de organisatie was:
– het verzorgen van weesjongens, door inbesteding bij particulieren,
– het houden van Godsdienstige lezingen ten huize van de leden des genoodschaps,
– het verschaffen van tijdelijke huisvesting aan behoeftige doortrekkende reizigers, Portugesche Israëlieten zijnde. In 1757 verviel dit laatste punt.
De eerste keer dat het genootschap in de kranten voorkomt, is in 1750 wanneer er een legaat naar het weeshuis gaat. In 1817 werd het verenigingsgebouw plechtig ingewijd als weeshuis. Dat gebouw was het tweede gebouw op de Jodenbreestraat en was in 1757 al in gebruik genomen, maar nog niet als weeshuis. In 1861 betrok men een gebouw op Jodenbreestraat 89 en op 2 februari 1930 ging men naar dit pand op de Plantage Middenlaan. Op de Plantage Middenlaan was er ruimte voor 16 jongens. Na 22 november 1938 woonden er nog maar drie jongens in dit huis, deel van een groep die gevlucht was uit het Weeshuis van Frankfurt am Main.
Aan het begin van de oorlog woonden het gezin Drukker, bestaande uit Isaäc Drukker (Amsterdam, 22 maart 1877 – Sobibor, 4 juni 1943), Sara Drukker-Duque (Amsterdam, 11 oktober 1878 – Sobibor, 4 juni 1943), Rosa Drukker (Amsterdam, 16 juli 1908 – Sobibor, 4 juni 1943) en Judith Drukker (Amsterdam, 18 oktober 1906 – Sobibor, 4 juni 1943) in dit pand. Isaäc en Sara waren de vader en de moeder van het weeshuis, Rosa en Judith twee van hun vier dochters. In 1943 vorderde de Luftwaffe het gebouw. Na de Tweede Wereldoorlog kreeg het pand een particuliere woonbestemming.
bron:
“Advertentie”. “’s Gravenhaegse courant“. ‘s-Gravenhage, 02-02-1750. Geraadpleegd op Delpher op 19-05-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010724946:mpeg21:a0005
https://www.joodsamsterdam.nl/plantage-middenlaan/ (geraadpleegd 20 mei 2017
resourches.huygens.knaw.nl/armenzorg lemma Vereniging voor armenzorg en armoedspreventie in de negentiende eeuw – Gebroederschap ‘Aby Jetomim’ (vader der wezen)
“De plicht van den Nederl. Jood.”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 24-01-1930. Geraadpleegd op Delpher op 19-05-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874400:mpeg21:a0121
“Gids voor armenzorg en maatschappelijken steun in Nederland : samengest. in opdracht van de Algemeene Armencommissie”. W.L. & J. Brusse, 1919. Geraadpleegd op Delpher op 19-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB24:061330000:00009
illustratie:
“Advertentie”. “’s Gravenhaegse courant“. ‘s-Gravenhage, 02-02-1750. Geraadpleegd op Delpher op 19-05-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010724946:mpeg21:a0005
foto plaquette Plantage Middenlaan 80: met dank aan A. Siemers
laatst bijgewerkt:
24 september 2019