Abraham Oznowicz heeft verscheidene synagogen in Amsterdam ontworpen, zoals die op de Tuinbouwstraat en de synagoge in de zijvleugel van het Vereenigingsgebouw aan de Brink. Abraham werd geboren op 8 januari 1892 in Amsterdam als zoon van de in Ostrolenka, Polen, geboren Itzek Oznowicz en de uit Amsterdam afkomstige Rebecca Tonningen. Abraham overleed in Amsterdam op 28 januari 1976. Hij was getrouwd met Frouke Naatje Kan, die op 12 februari 1907 in Meppel geboren werd. Zij overleed op 7 augustus 1982. Het echtpaar had twee kinderen, Rebecca (Amsterdam, 5 januari 1932 – Haifa, 17 december 1984) en Israël (Amsterdam, 22 januari 1935 – Amsterdam, 13 januari 1995).
2e Wereldoorlog
Het gezin Oznowicz werd op 26 mei 1943 opgepakt en naar de verzamelplaats aan de Polderweg gebracht voor de deportatie naar Westerbork via het Muiderpoortstation. Rebecca werd daar gefotografeerd door een SS-fotograaf en haar foto werd iconisch. Ze staat bekend als “het meisje met de strik” en ze staat onder andere op de omslag van “De Kinderkroniek” (Amsterdam, 2013, Luijters).
Vader en moeder hadden een Sperre, waarschijnlijk door hun werk in het Nederlands Israëlitisch Ziekenhuis op de Nieuwe Keizersgracht – het NIZ. 
Op de Polderweg werden ze vanwege deze Sperre door medewerkers van de Joodse Raad uit de groep wachtenden gehaald en ze doken, in eerste instantie, onder in het gebouw van het NIZ. Het ziekenhuis werd op 13 augustus 1943 ontruimd en daarna kwam het gezin in een onderduik in Limburg. Ze werden door leden van het verzet, Hanna van de Voort en Nico Dohmen, in de buurt van Tienray ondergebracht. Rebecca kreeg de onderduiknaam Bets Bouten en kwam terecht bij de familie Piet en Fien Bovee-van der Sterren in Meerlo.
Dankzij de onderduik overleefde het gezin Oznowicz de oorlog en kon Abraham na de oorlog verder met zijn werk als architect. In het Nieuw Israëlietisch Weekblad van 25 september 1946 adverteerde Abraham en het gezin woonde toen op de Amsteldijk 104.
Wat heeft Abraham ontworpen:
– de glas in lood ramen in Rosj Pina, gemaakt in 1947,
– synagoge Tuinbouwstraat Amsterdam,
– synagoge in het Vereenigingsgebouw aan de Brink,
– restauratie synagoge Drieringensteeg Amersfoort in 1949,
– metaheirhuis NIZ, Kerkstraat 127 te Amsterdam in 1964 voor de Nederlands Israëlitische Instelling voor Sociale Arbeid,
– opzichter bij de bouw synagoge Linnaeusstraat, – verbouwing Maimonides op de Voormalige Stadstimmertuinen in 1959,
– verschillende arbeiderswoningen,
– verbouwing synagoge Roermond in 1953/54 (inwijding 28 maart 1954). Bij de herbouw van de synagoge in Roermond uit 1853, die in de oorlog zwaar beschadigd werd door een bominslag, is er afgeweken van het oorspronkelijke bouwbestek, wat heeft geleid tot een kleinere sjoel. Dit wederopbouwpand op de Hamstraat 20, is een gemeentelijk monument (de wel behouden voorbouw van de synagoge uit 1896, waarin onder andere de Joodse school was gevestigd, is rijksmonument). De bedoeling van een aantal jaren geleden om er een informatiecentrum over de Joodse cultuur in het Rijnland en het aansluitende Nederlandse gebied van te maken is helaas niet uitgevoerd. Meer informatie over het Joodse Roermond is te lezen in deze pdf van drs. W. Cartigny (met vriendelijke toestemming).
bron:
akevoth.org,
nai.org,
lesbrief De Synagoge van Roermond, W. Cartigny,
Synagogen van Nederland,
interview Guus Luijters DWDD 3 sep 2013,
Raaijmakers, Harrie, 123 Joodse kinderen van Hanna en Nico,
pondes.nl (stamboom oznowicz)
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 25 sep1946, Oznowicz
Illustratie:
voorzijde “De Kinderkroniek”, Guus Luijters (Amsterdam 2013) met dank aan Drs. W. Cartigny.
Laatst aangepast:
30 maart 2020