De Eerste Boerhaavestraat loopt tussen de Weesperzijde en de Wibautstraat. Aan de andere kant van de Wibautstraat ligt de Tweede Boerhaavestraat in het verlengde.
1e Boerhaavestraat 4 – Fructica
Aan het einde van de jaren dertig was hier het bedrijf Fructica gevestigd. De ondernemer was Barend Vleeschhouwer (Amsterdam, 14 juni 1906). Barend woonde met zijn vrouw Lina Hillesum (Amsterdam, 27 maart 1907) op de Weesperzijde 17b. Zij overleefden de oorlog.
Het bedrijf produceerde essences, onder andere voor de roomijs industrie. De onderneming werd in 1936 uitgebreid. Eerst was de fabriek op nummer 14 gevestigd, deze werd overgebracht naar nummer 8. Het kantoor kwam op nummer 4 terecht.
1e Boerhaavestraat 5-7 – Banketbakkerij Reiding
Banketbakkerij Reiding – sinds 1899 – was in 1950 op dit adres gevestigd.
1e Boerhaavestraat 10 – loodgieter J. L. Zondag
Loodgieter J. L. Zondag was hier rond 1929 gevestigd. Johannes Leonardus Zondag (Hoogwoud, 20 december 1892) adverteerde in het Nieuw Israëlietisch Weekblad in verband met zijn Joodse clientèle.
1e Boerhaavestraat 15-hs – Karel Cohen
Begin 1918 werd de compagnonschap van Karel Cohen ontbonden en zijn bedrijf, The London Repairing and Perfect Coat-Shape Company werd tijdelijk op dit adres gevestigd.
1e Boerhaavestraat 15-3 – gezin Jourgrau
Dov Jourgrau werd op 15 juni 1902 in Rădăuți, Roemenië (toen Radautz, Oostenrijk), geboren. Radautz was een kleine plaats met een grote Joodse gemeenschap en een prachtige synagoge. Lea Friedmann (Tarnow, Polen, 5 oktober 1904) kwam uit Tarnow. In deze Poolse plaats woonden voor de Tweede Wereldoorlog zo’n 25.000 Joden. Onafhankelijk van elkaar gingen Dov en Lea naar het Britse Mandaatgebied Palestina waar ze elkaar tegenkwamen en trouwden. Dov werd meubelmaker. Vanuit het Mandaatgebied kwamen ze naar Amsterdam. Op 4 maart 1929 werden ze ingeschreven op de Nieuwe Leliestraat 70 waarna een aantal adressen volgden. Op 15 maart 1939 werd het gezin op de 1e Boerhaavestraat 15-3 ingeschreven. Dov en Lea kregen in 1934 een dochter Ruth.
In Amsterdam begon Dov met een meubelmakerij, die op de Jodenhouttuinen 51 gevestigd was. In januari 1941 ging de zaak in vlammen op. Dov en Lea waren goede kennissen van Boris Kowadlo.
Het gezin Jourgrau ging in de onderduik. Lea werd door verraad gearresteerd en naar Westerbork gestuurd. Dov kwam erachter dat Joden naar Polen werden gestuurd en vertelde dat huilend aan zijn dochter. Dov verliet de schuilplaats verliet ‘om een Duitser te doden’. Hij werd meteen gearresteerd en Ruth heeft hem nooit meer gezien. Moeder werd naar Sobibor gedeporteerd en op de dag van aankomst, Dochter Ruth overleefde de oorlog door de onderduik bij in totaal 17 verschillende adressen. Na de oorlog hoorde Ruth over de dood van haar ouders, wat ze eigenlijk al voorvoelde. Ze werd opgespoord door een broer van Dov en ging bij haar oom en zijn gezin wonen en kwam vlak voor de Onafhankelijkheidsoorlog in Israël wonen. Ruth schreef het boek ‘Wortels in de lucht’.
Voor Dov en Lea Jourgrau zijn op de Eerste Boerhaavestraat 15 Stolpersteinen geplaatst, Ruth woont in Israël.
bron:
www.joodsmonument.nl, lemmata familie Jourgrau.
www.wikipedia.nl, lemma Rădăuți.
ibidem, lemma Tarnow.
“Uitslaande brand te Amsterdam Meubelmakerswerkplaats in lichterlaaie.”. “Het volk : dagblad voor de arbeiderspartij”. Amsterdam, 08-01-1941. Geraadpleegd op Delpher op 07-07-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011117746:mpeg21:a0013.
Harry Borden, Survivor: A portrait of the survivors of the Holocaust (Hachette 2017), 244-245.
“Advertentie Karel Cohen”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 11-01-1918. Geraadpleegd op Delpher op 18-07-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860540:mpeg21:a0029.
“Advertentie Reiding”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 13-10-1950. Geraadpleegd op Delpher op 18-07-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010873928:mpeg21:a0037.
Fructica, Nederlandsch weekblad voor zuivelbereiding en -handel; orgaan voor zuivelbereiders en handelaren in zuivelproducten, jrg 42, 1936, no 23, 08-09-1936. Geraadpleegd op Delpher op 12-12-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBWA02:002034024:00001.
uitbreiding Fruticia, Nederlandsch weekblad voor zuivelbereiding en -handel; orgaan voor zuivelbereiders en handelaren in zuivelproducten, jrg 42, 1936, no 15, 14-07-1936. Geraadpleegd op Delpher op 12-12-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBWA02:002034016:00001.
essences, Nederlandsch weekblad voor zuivelbereiding en -handel; orgaan voor zuivelbereiders en handelaren in zuivelproducten, jrg 42, 1937, no 50, 16-03-1937. Geraadpleegd op Delpher op 12-12-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBWA02:002034050:00001.
Zondag, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 04-10-1929, p. 12. Geraadpleegd op Delpher op 13-12-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874384:mpeg21:p012.
Zondag, Stadsarchief Amsterdam, Gezinskaarten, archiefnummer 5422, inventarisnummer 1733.
illustraties:
“Uitslaande brand te Amsterdam Meubelmakerswerkplaats in lichterlaaie.”. “Het volk : dagblad voor de arbeiderspartij”. Amsterdam, 08-01-1941. Geraadpleegd op Delpher op 07-07-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011117746:mpeg21:a0013.
“Advertentie Karel Cohen”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 11-01-1918. Geraadpleegd op Delpher op 18-07-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860540:mpeg21:a0029.
“Advertentie Reiding”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 13-10-1950. Geraadpleegd op Delpher op 18-07-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010873928:mpeg21:a0037.
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Foto genomen vanuit de Deymanstraat naar de Leeuwenhoekstraat. Op de achtergrond de Eerste Boerhaavestraat. 1936. Collectie Stadsarchief Amsterdam: foto’s, OSIM00004001372.
gepubliceerd:
5 juni 2018
laatst bijgewerkt:
13 december 2024