In 1899 is al een van de eerste sporen van deze school op de Sparrenweg 11 in de kranten te vinden, als de school onder deze naam een advertentie plaatst voor een nieuwe gymnastiekleerkracht. De school heeft overigens onder verschillende namen bekend gestaan, zoals deze naam, de Sparrenwegschool (vanaf ca. 1922), de Camperschool en de Louise de Colignyschool.
In 1918 kwam op deze school een leerling te zitten die later een bekende Nederlander zou worden, Max Tailleur. Hij had er niet veel vriendjes, en was in zijn jonge jaren meer gericht op zijn grootmoeder en moeder. Wel had hij een goede band met zijn onderwijzer Van Zuiden. Ook als leerling op de lagere school had Max meer belangstelling door gein dan voor leren en hij zei over de school later dat hij nooit verder was gekomen dan Aap, Noot, Mies (jiddisch voor lelijk, waarmee hij zelfspottend naar zijn uiterlijk verwees).
Oorlog
In februari 1943 plaatst de Joodsche Raad in het Joodsch Weekblad een oproep waaruit blijkt dat deze school een van de Joodse kleuterscholen was. Voor de oorlog was de school, volgens de advertentie, een Montessorischool.
Ten tijde van de periode dat de bezetter deze school als Joodse school had aangewezen was E. Bloemendal er het hoofd van deze school.
Haddasa Herschberg
Op 18 augustus 1943 ontving het hoofd der school een schrijven van de Joodse Raad voor Amsterdam dat Hadassa Herschberg, geboren te Rotterdam op 14 april 1935, was aangemeld als leerling van deze school. Deze leerling overleefde de oorlog en het is na te gaan hoe het met haar verging.
Hadassa was de dochter van Schaja Hersch Herschberg (Zdunska Wola, Polen, 6 juni 1900 – Rotterdam, 10 december 1991) en Schrifa Austeiczer, dochter van Max Austeiczer en Basje Udler (Storokanstantinow, 6 juli 1896). Vader was in 1922 naar Nederland gekomen, trouwde op 25 augustus 1926 te Rotterdam met Schrifa en werd in 1933 genaturaliseerd. Schrifa overleed een maand na de geboorte van Hadassa.
Volgens de gezinskaart huwde vader op 7 augustus 1941 met Betsy Blauw (Rotterdam, 21 februari 1903 – Rotterdam, 9 juni 1985). De oudere broer van Hadassa, Israël Samuel (18 maart 1938), werd net zoals Hadassa in Rotterdam geboren. Vader Schaja was elektromonteur en het laatste adres in Rotterdam voor het vertrek naar Amsterdam was de Nieuwe Markt 30d. In Rotterdam raakte Hadassa bevriend met Carry Ulreich, die haar ook noemde in haar boek dat in 2016 verscheen.
Volgens de persoonskaart van vader Schaja kwam het gezin op 6 januari 1943 op het Merwedeplein 7-III wonen, op 24 mei van dat jaar verhuisden ze naar het Westerscheldeplein 7hs en op 25 augustus 1943 naar de Hofmeyrstraat 34-1. De persoonskaart geeft aan dat het gezin op 20 juli 1944 naar Polen ging, volgens de gegevens over Israël gingen ze in april 1944 naar Bergen-Belsen. Het hele gezin overleefde de Tweede Wereldoorlog.
Haddasa werd congrestolk en overleed op 24 maart 1986 te Leiden. Israël werd hoogleraar in de informatica in Delft en overleed twee maanden na zijn emeritaat op 19 maart 1998. In de collectie van Yad Vasjem zijn foto’s aanwezig van de gezinsleden Herschberg.
Het schoolgebouw op de Sparrenweg 11 is afgebroken.
bron:
“Stadsnieuws. Officieele Kennisgeving.”. “Het nieuws van den dag : kleine courant“. Amsterdam, 22-07-1899. Geraadpleegd op Delpher op 07-02-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010126282:mpeg21:a0058
“De voorziening met warm voedsel. Twee nieuwe lokalen geopend. Resultaten van het raadsdebat.”. “Het volk : dagblad voor de arbeiderspartij“. Amsterdam, 22-02-1929. Geraadpleegd op Delpher op 07-02-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011115158:mpeg21:a0168
“Aanmeldingsplicht van personen van Joodschen bloede”. “De Tijd : godsdienstig-staatkundig dagblad“. ‘s-Hertogenbosch, 09-02-1941. Geraadpleegd op Delpher op 07-02-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010492839:mpeg21:a0114
“Inschrijving leerlingen voor het Voorbereidend Onderwijs”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam“. Amsterdam, 05-02-1943. Geraadpleegd op Delpher op 07-02-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318355:mpeg21:a0043
Jan Luitzen, Max Tailleur, mijn leven was geen mop (Amsterdam 2010).
NIOD Amsterdam, archief 182 Joodse Raad afdeling onderwijs, schrijven 18 augustus 1943 aan E Bloemendal
Stadsarchief Rotterdam, digitale stamboom, gezinskaart Schaja Herschberg
Carry Ulreich, ’s Nachts droom ik van vrede: oorlogsdagboek 1941 – 1945 (Zoetermeer 2016)
“Familiebericht Schaja Hersch Herschberg”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 13-12-1991. Geraadpleegd op Delpher op 09-02-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860576:mpeg21:a0093
“Familiebericht Hadassah Herschberg”. “NRC Handelsblad“. Rotterdam, 26-03-1986. Geraadpleegd op Delpher op 09-02-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000028718:mpeg21:a0103
“Familiebericht Betsy Herschberg – Blauw”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 14-06-1985. Geraadpleegd op Delpher op 09-02-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859252:mpeg21:a0077
https://nl.wikipedia.org/wiki/Israel_Samuel_Herschberg
Illustratie
“Inschrijving leerlingen voor het Voorbereidend Onderwijs”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam“. Amsterdam, 05-02-1943. Geraadpleegd op Delpher op 07-02-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318355:mpeg21:a0043
laatst bijgewerkt:
24 november 2019