Henriëtte Henriquez Pimentel was de dochter van Nathan Pimentel en Rachel Oppenheimer en werd op 17 april 1876 in Amsterdam geboren. Vader handelde in diamanten en het gezin was van Sefardische afkomst. Het gezin kreeg dertien kinderen waaronder vijf meisjes. Henriëtte was het tiende kind. Het gezin Pimentel woonde onder andere op de Swammerdamstraat 14.
Henriëtte volgde een vijfjarige opleiding tot bewaarschoolhoudster en had vanaf 1902 in het souterrain van Sarphatistraat 115 (huidig nummer 141) een Fröbelinrichting, dat is een soort kleuterschool.
In 1926 werd Henriëtte directrice van de crèche op de Plantage Middenlaan 31. Henriëtte woonde ook op dit adres; op 31hs.
Deze crèche bestond al sinds 1906 en was opgericht door de Vereeniging Zuigelingen-Inrichting en Kinderhuis”, en werd gesticht met een legaat van Sophie Rosenthal. Er gingen zowel Joodse als niet-Joodse kinderen naar deze crèche. Vanaf 1925 was de crèche gevestigd op de Plantage Middenlaan. In de crèche staat Henriëtte bekend als strenge en goede directrice en ze valt op met haar onafscheidelijke hondje Brunie. Tijdens de oorlog werd de crèche in opdracht van de bezetter gebruikt om de kinderen van wie de ouders in de Hollandsche Schouwburg waren opgesloten en hun deportatie afwachtten, te huisvesten.
Eind december 1942, Henriëtte is dan inmiddels 66 jaar oud, bedacht samen met Walter Süskind een plan om kinderen uit de crèche te redden. Het plan bestond naast fysiek de kinderen in veiligheid brengen ook uit het saboteren van de administratie die er bestond. Men “vergat” zo kinderen in te schrijven zodat hun vermissing niet opviel. Er werden allerlei listen verzonnen om kinderen niet mee op transport te laten gaan, zoals in plaats van een baby, een pop meegeven op transport. Baby’s en peuters werden in tassen en dozen weg gesmokkeld, via de tuin aan de achterzijde, waar ze over de heg werden getild, en buiten het zicht van de bezetter verdwenen kinderen naar de naast de crèche gelegen kweekschool. Dit alles kon omdat de crèche veel minder zwaar bewaakt werd dan de schouwburg.
Maar behalve deze fysieke verdwijning moesten ook de sporen van deze kinderen bij de persoonsgegevens worden verwijderd, zowel bij de cartotheek van de Schouwburg als bij die van de ‘Zentralstelle für Jüdische Auswanderung’. Dat werd onder andere gedaan door Felix Halverstadt. Hij vervalste ook persoonsbewijzen van volwassenen die uit de Schouwburg ontsnapten.
De weggesmokkelde kinderen gingen veelal naar een onderduikadres in Limburg of Friesland. Op 23 juli 1943 werd Henriëtte gearresteerd met het merendeel van het personeel en de nog aanwezige kinderen en naar Westerbork overgebracht. Op 14 september 1943 moest Henriëtte mee op transport naar Auschwitz waar ze op 17 september 1943 vermoord werd. De crèche werd gesloten op 29 september 1943 en werd in 1976 afgebroken.
In 1950 door dezelfde Vereeniging Zuigelingen Inrichting en Kinderhuis een crèche onder de naam “Huize Henriëtte” geopend en deze was gevestigd op de Sarphatistraat 24-26. Sinds 2008 heet deze crèche Kasteel van Katoren en in 2006 werd deze crèche opgeheven.
Verder lezen
Esther Shaya en Frank Hemminga schreven het boek Wacht Maar; Het veelbewogen leven van Henriëtte Pimentel (Amphora Books, 2020). Het is te koop bij de betere boekhandel en bij Amphora Books.
Onderscheiding
Op 25 juli 2021 werd Henriëtte Pimentel onderscheiden met de Jewish Rescuers Citation. De onderscheiding werd in ontvangst genomen door familieleden van Pimentel en werd uitgereikt door B’nai B’rith, een international organisatie die zich ten doel heeft gesteld het antisemitisme te bestrijden. De ceremonie vond plaats in het Verzetsmuseum in Amsterdam.
Brug
Op dinsdag 19 april 2022 werd de brug tussen het Tropenmuseum en de Plantagebuurt door Burgemeester Femke Halsema vernoemd naar Henriëtte Pimentel.
Bronnen:
joodsmonument.nl,
ghetto fighters house archives,
mooitienray.nl,
partou.nl,
www.verzetsmuseum.org
plantage-weesperbuurtkrant 2009 01
Stadsarchief Amsterdam, Henriëtte Pimentel, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 635
Esther Shaya en Frank Hemminga, Wacht Maar; Het veelbewogen leven van Henriëtte Pimentel (Amphora Books, 2020)
met dank aan Esther Shaya en Frank Hemminga voor de aanvullingen en correcties van 8 juni 2021
bericht onderscheiding via Nu.nl, 25 juli 2021.
Nathan Pimentel, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2177.
illustratie:
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Plantage Middenlaan 31, Zuigelingen Inrichting en Kinderhuis, t.t.v. de opening, 29 december 1924, OSIM00001004334
gepubliceerd:
3 mei 2016
laatst bijgewerkt:
19 april 2022